Doğru sözlü və dürüst olmaq

يآ اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اَمَنُوا اتَّقُوا اللّٰهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِق۪ينَ

Ey iman gətirənlər! Allahın əmrlərinə üsyan etməkdən çəkinin və (imanında, sözündə, işində) doğru olanlarla birliktə olun! {“Tövbə” surəsi, 9/119}

إِنَّ الْمُسْلِم۪ينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِن۪ينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِت۪ينَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِق۪ينَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِر۪ينَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِع۪ينَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّق۪ينَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّآئِم۪ينَ وَالصَّآئِمَاتِ وَالْحَافِظ۪ينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاكِر۪ينَ اللّٰهَ كَث۪يرًا وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللّٰهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظ۪يمًا

Həqiqətən, Allah Ona təslim olan (müsəlman) kişilər və qadınlar, iman edən (mömin) kişilər və qadınlar, ibadət və itaət edən kişilər və qadınlar, sadiq kişi və sa­diq qadınlar, səbir edən kişilər və səbir edən qadınlar, təvazökar kişilər və təvazökar qadınlar, infaq edən kişilər və infaq edən qadınlar, oruc tutan kişilər və oruc tutan qadınlar, iffətini qoruyan kişilər və iffətini qoruyan qadınlar, Allahı çox zikr edən kişilər və çox zikr edən qadınlar üçün (axirətdə) məğfirət (bağışlanma) və böyük bir mükafat hazırlamışdır! {“Əhzab” surəsi, 33/35}

طَاعَةٌ وَقَوْلٌ مَعْرُوفٌ فَاِذَا عَزَمَ الْاَمْرُ فَلَوْ صَدَقُوا اللّٰهَ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ

Onların vəzifəsi itaət etmək və gözəl söz söyləməkdir. İş ciddiləşdiyi zaman Allaha verdikləri sözə sadiq olsaydılar, sözsüz ki, özləri üçün daha yaxşı olardı! {“Muhamməd” surəsi, 47/21}

عَنْ عَبْدِ اللّٰهِ بْنِ أَب۪ي أَوْفٰى أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ ف۪ي بَعْضِ أَيَّامِهِ الَّت۪ي لَقِيَ فِيهَا الْعَدُوَّ انْتَظَرَ حَتّٰى مَالَتِ الشَّمْسُ، ثُمَّ قَامَ فِي النَّاسِ فَقَالَ: «أَيُّهَا النَّاسُ، لَا تَتَمَنَّوْا لِقَاءَ الْعَدُوِّ وَاسْأَلُوا اللّٰهَ الْعَافِيَةَ، فَإِذَا لَق۪يتُمُوهُمْ فَاصْبِرُوا وَاعْلَمُوا أَنَّ الْجَنَّةَ تَحْتَ ظِلَالِ السُّيُوفِ» ثُمَّ قَالَ: «اَللّٰهُمَّ مُنْزِلَ الْكِتَابِ وَمُجْرِيَ السَّحَابِ وَهَازِمَ الْأَحْزَابِ اهْزِمْهُمْ وَانْصُرْنَا عَلَيْهِمْ»

Abdullah ibn Əbi Əvfa (r.a.) nəql edir: Allah Rəsulu (s.ə.s.) bir müharibədə düşmənlə qarşılaşdı və dərhal döyüşə girmədən günəş qüruba doğru əyilənədək gözlədi. Sonra əsgərlərə müraciət etmək üçün ayağa qalxdı və belə buyurdu: “Əshabım, düşmənlə qarşılaşmağı arzulamayın.Əksinə, Allahdan həmişə bağışlanma və afiyət (sağlıq, salamatlıq,sülh) istəyin. Yox əgər onlarla üz-üzə gəlsəniz, o zaman səbir edib möhkəm dayanın. Və bunu da unutmayın ki, Cənnət qılıncların kölgəsi altındadır”. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) bu müraciətdən sonra belə dua etdi: “Ey Quranı göndərən, səmada buludları gəzdirən və Mədinə qarşısında toplaşmış bu ərəb qəbilələrini darmadağın edən Allahım! Bu kafirlər ordusunu pərişan edib ittifaqını dağıt. Bizi onlara qarşı (mübarizədə) yardımınla gücləndirib müzəffər et!” [Buxari, Cihad 112; Müslim, Cihad 20]

عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ عَنِ النَّبِيِّ قَالَ: «إِنَّ الصِّدْقَ يَهْد۪ي إِلَى الْبِرِّ وَإِنَّ الْبِرَّ يَهْد۪ي إِلَى الْجَنَّةِ، وَإِنَّ الرَّجُلَ لَيَصْدُقُ حَتّٰى يُكْتَبَ عِنْدَ اللّٰهِ صِدّ۪يقًا. وإِنَّ الْكَذِبَ يَهْد۪ي إِلَى الْفُجُورِ وَإِنَّ الْفُجُورَ يَهْد۪ي إِلَى النَّارِ، وَإِنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ حَتّٰى يُكْتَبَ عِنْدَ اللّٰهِ كَذَّابًا»

Abdullah ibn Məsud (r.a.) Nəbilər Sərvərinin (s.ə.s.) belə buyurduğunu rəvayət edir: “Doğruluq insanı yaxşılığa, o da Cənnətə çəkər, aparar. İnsan bir dəfə özünü doğruluğa həsr edib o yola yönəldimi, artıq hər zaman doğru deyər, doğrunu araşdırar; beləliklə də, Allah qatında sadiq (sözü və əməli doğru, bir olan şəxs) kimi qeyd olunar. Yalan insanı günaha, bataqlığa, o da Cəhənnəmə aparar. Bir insan bir dəfə yalana yönəldimi, artıq daim yalan söyləyər və nəticə olaraq Allah dərgahında yalançı kimi qeyd olunar”. [Buxari, Ədəb 69; Müslim, Birr 103]

عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَب۪ي طَالِبٍ قَالَ حَفِظْتُ مِنْ رَسُولِ اللّٰهِ: «دَعْ مَا يَر۪يبُكَ إِلٰى مَا لَا يَر۪يبُكَ، فَإِنَّ الصِّدْقَ طُمَأْن۪ينَةٌ، وَالْكَذِبَ ر۪يبَةٌ»

Həsən ibn Əli ibn Əbu Talib (r.a.) demişdir: “Babam Allah Rəsulunun (s.ə.s.) bu nəsihətini əzbərlədim: “Şübhəli şeylərdən uzaqlaş (şübhədən uzaq mühitdə yaşa). Doğruluq insanın qəlbində hüzur, yalan isə narahatlıq doğurar”. [Tirmizi, Qiyamət 60]

عَنْ سَهْلِ بْنِ حُنَيْفٍ أَنَّ النَّبِيَّ قَالَ: «مَنْ سَأَلَ اللّٰهَ تَعَالٰى الشَّهَادَةَ بِصِدْقٍ بَلَّغَهُ اللّٰهُ مَنَازِلَ الشُّهَدَاءِ وَإِنْ مَاتَ عَلٰى فِرَاشِهِ»

Səhl ibn Huneyf (r.a.) Nəbilər Sərvəri Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir: “Allahdan sədaqət və səmimiyyətlə şəhidlik diləyən insan yatağında ölsə belə, Allah onu şəhidlər məqamına yüksəldər”. [Müslim, İmarə 157]

عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ «غَزَا نَبِيٌّ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ صَلَوَاتُ اللّٰهِ وَسَلَامُهُ عَلَيْهِمْ فَقَالَ لِقَوْمِهِ: لَا يَتْبَعْنيِ رَجُلٌ مَلَكَ بُضْعَ امْرَأَةٍ. وَهُوَ يُر۪يدُ أَنْ يَبْنِيَ بِهَا وَلَمَّا يَبْنِ بِهَا، وَلَا أَحَدٌ بَنَى بُيُوتًا لَمْ يَرْفَعْ سُقُوفَهَا، وَلَا أَحَدٌ اِشْتَرٰى غَنَمًا أَوْ خَلَفَاتٍ وَهُوَ يَنْتَظِرُ أَوْلَادَهَا. فَغَزَا فَدَنَا مِنَ الْقَرْيَةِ صَلَاةَ الْعَصْرِ أَوْ قَر۪يبًا مِنْ ذٰلِكَ، فَقَالَ لِلشَّمْسِ: إِنَّكِ مَأْمُورَةٌ وَأَنَا مَأْمُورٌ، اَللَّهُمَّ احْبِسْهَا عَلَيْنَا، فَحُبِسَتْ حَتّٰى فَتَحَ اللّٰهُ عَلَيْهِ، فَجَمَعَ الْغَنَائِمَ، فَجَاءَتْ يَعْنِي النَّارَ لِتَأْكُلَهَا فَلَمْ تَطْعَمْهَا فَقَالَ: إِنَّ ف۪يكُمْ غُلُولاً، فَلْيُبَايِعْنِ۪ي مِنْ كُلِّ قَب۪يلَةٍ رَجُلٌ، فَلَزِقَتْ يَدُ رَجُلٍ بِيَدِهِ فَقَالَ: ف۪يكُمُ الْغُلُولُ فَلْيُبَايِعْن۪ي قَب۪يلَتُكَ، فَلِزَقَتْ يَدُ رَجُليْنِ أَوْ ثَلَاثَةٍ بِيَدِهِ فَقَالَ: ف۪يكُمُ الْغُلُولُ، فَجَاءُوا بِرَأْسٍ مِثْلِ رَأْسِ بَقَرَةٍ مِنْ الذَّهَبِ، فَوَضَعَهَا فَجَاءَتِ النَّارُ فَأَكَلَتْهَا، فَلَمْ تَحِلَّ الْغَنَائِمُ لِأَحَدٍ قََبْلَنَا، ثُمَّ أَحَلَّ اللّٰهُ لَنَا الْغَنَائِمَ لمَّاَ رَأٰى ضَعْفَنَا وَعَجْزَنَا فَأَحَلَّهَا لَنَا»

Əbu Hureyrə (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu rəvayət etmişdir: “Əvvəlki peyğəmbərlərdən biri – Allahın salavatı və salamı onların üzərinə olsun – savaşa yollanarkən ümmətinə belə səsləndi: “Yeni evlənib hələ gərdəyə girməyən, tikdiyi evin damını düzəltməyən, boğaz qoyun və ya dəvə alıb balalamasını gözləyənlər arxamca gəlməsin!” Peyğəmbər bu sözləri dedikdən sonra düşmənlə üz-üzə gəlmək üçün yola çıxdı. İkindi vaxtı döyüş meydanına çatdı. Günəşə xitab edərək: “Sən də, mən də əmr quluyuq,”– dedi və:“Allahım, günəşin batışını gecikdir!”– deyə dua etdi. Beləliklə, Allah ona fəth nəsib edənə qədər günəş batmadı. Döyüşdən sonra qənimətləri bir yerə yığdılar. Qəniməti yandırmaq üçün göydən od endi, amma yandırmadı. Peyğəmbər: “Qənimətdən oğurlayanlar var. Hər qəbilədən bir təmsilçi gəlsin, əlimi sıxıb beyət eləsin!”– deyə səsləndi. Beyət edənlərdən birinin əli Peyğəmbərin əlinə yapışdı. Bunu görən Peyğəmbər: “Xəyanət edən sizdəndir. Dərhal sənin qəbiləndən olanlar mənə beyət etsin!”– buyurdu. Gələnlərdən iki və ya üç adamın əli Peyğəmbərin əlinə yapışdı. Peyğəmbər onlara: “Götürülmüş qənimət malları sizdədir!” – dedi. Adamlar gedib qızıldan düzəldilmiş, inək başına oxşar baş gətirdilər. Peyğəmbər onu digər qənimətlərin arasına qoydu. Od düşüb hamısını yandırdı və kül etdi”. Çünki qənimət bizdən əvvəl heç bir peyğəmbərə və ümmətə halal deyildi, amma Allah acizliyimizi və zəifliyimizi bildiyi üçün onu bizə halal buyurdu”. [Buxari, Xümus 8; Müslim, Cihad 32]