وَاعْبُدُوا اللّٰهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبٰى وَالْيَتَامٰى وَالْمَسَاك۪ينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبٰى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّب۪يلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ…

Yalnız Allaha ibadət edin və Ona heç bir şeyi şərik qoşmayın! Ata-anaya qohum-əqrəbaya, yetimlərə, yoxsullara, yaxın və uzaq qonum-qonşuya, yaxın (yoldaş və) dosta, qərib və müsafirə (yolçulara), əlinizin altında olana (kölə, cariyə və kənizlərə) yaxşılıq edin! {Nisa” surəsi, 4/36}

 عَنِ الْمَعْرُورِ بْنِ سُوَيْدٍ قَالَ: رَأَيْتُ أَبَا ذَرٍّ  وَعَلَيْهِ حُلَّةٌ وَعَلٰى غُلَامِهِ مِثْلُهَا فَسَأَلْتُهُ عَنْ ذٰلِكَ، فَذَكَرَ أَنَّهُ سَابَّ رَجُلاً عَلٰى عَهْدِ رَسُولِ اللّٰهِ  فَعَيَّرَهُ بِأُمِّهِ، فَقَالَ النَّبِيُّ : «إِنَّكَ امْرُؤٌ ف۪يكَ جَاهِلِيَّةٌ هُمْ إِخْوَانُكُمْ وَخَوَلُكُمْ، جَعَلَهُمُ اللّٰهُ تَحْتَ أَيْد۪يكُمْ، فَمَنْ كَانَ أَخُوهُ تَحْتَ يَدِهِ فَلْيُطْعِمْهُ مِمَّا يَأْكُلُ وَلْيُلْبِسْهُ مِمَّا يَلْبَسُ، وَلَا تُكَلِّفُوهُمْ مَا يَغْلِبُهُمْ، فَإِنْ كَلَّفْتُمُوهُمْ فَأَع۪ينُوهُمْ».

Muxadramundan əl-Mərur ibn Suveyd demişdir:

“Əbu Zərri (r.a.) gördüm, köləsi ilə eyni paltardan geyinmişdi. Bunun səbəbini soruşdum. Əbu Zərr (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) sağlığında bir nəfərə təhqiramiz sözlər söylədiyini  və “qara qadının oğlu” deyib alçaltdığını, buna görə də Rəsulullahın (s.ə.s.) ona belə xəbərdarlıq etdiyini danışdı: “Səndə hələ də cahiliyyə əlaməti var. Onlar Allahın sizin himayənizə verdiyi xidmətçilər və eyni zamanda qardaşlarınızdır (istəsəydi, əksini edər, sizi onların himayəsinə verərdi). Kimin əlinin altında belə bir qardaşı varsa, ona öz yediyindən yedirsin, öz geydiyindən geyindirsin. Onlara gücləri çatmayan işi tapşırmasın, çətin işə buyuranda (özü də) onlara kömək etsin”. [Buxari, İman 22, İtq 15; Müslim, Əymən 40]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  عَنِ النَّبِيِّ : قَالَ: «إِذَا أَتٰى أَحَدَكُمْ خَادِمُهُ بِطَعَامِهِ فَإِنْ لَمْ يُجْلِسْهُ مَعَهُ فَلْيُنَاوِلْهُ لُقْمَةً أَوْ لُقْمَتَيْنِ أَوْ أُكْلَةً أَوْ أُكْلَتَيْنِ فَإِنَّهُ وَلِيَ عِلَاجَهُ»

Əbu Hureyrə (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Xidmətçi sizə yemək gətirəndə onu yanınızda oturdub birlikdə yemək imkanınız yoxdursa, heç olmasa, bir-iki qaşıq və ya bir-iki loğma verərək ona iltifat göstərin. Çünki yeməyinizi xidmətçi hazırlamışdır”. [Buxari, İtq 18]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «لِلْعَبْدِ الْمَمْلُوكِ الْمُصْلِحِ أَجْرَانِ» وَالَّذ۪ي نَفْسُ أَب۪ي هُرَيْرَةَ بِيَدِهِ لَوْلَا الْجِهَادُ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ وَالْحَجُّ وَبِرُّ أُمّ۪ي لَأَحْبَبْتُ أَنْ أَمُوتَ وَأَنَا مَمْلُوكٌ.

Əbu Hureyrə (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.)  belə buyurduğunu nəql edir:

“Ağasına ürəkdən və qüsursuz xidmət edən kölə iki qat əcir (mükafat) qazanar”. Əbu Hureyrə davam edir: “Canım qüdrət əlində olan Allah and olsun ki, Allah yolunda cihad və həcc kimi ibadətlər, bir də anamın könlünü xoş etmək qayğısı olmasaydı, kölə kimi ölməyi arzu edərdim”. [Buxari, İtq 16; Müslim, Əymən 44]

 عَنْ أَب۪ي مُوسٰى الْأَشْعَرِيِّ  قَالَ قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «ثَلَاثَةٌ لَهُمْ أَجْرَانِ: رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ آمَنَ بِنَبِيِّهِ وَآمَنَ بِمُحَمَّدٍ وَالْعَبْدُ الْمَمْلُوكُ إِذَا أَدّٰى حَقَّ اللّٰهِ وَحَقَّ مَوَالِيهِ وَرَجُلٌ كَانَتْ لَهُ أَمَةٌ فَأَدَّبَهَا فَأَحْسَنَ تَأْد۪يبَهَا وَعَلَّمَهَا فَأَحْسَنَ تَعْل۪يمَهَا، ثُمَّ أَعْتَقَهَا فَتَزَوَّجَهَا فَلَهُ أَجْرَانِ»

Əbu Musa əl-Əşari (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir:

“Üç zümrə insanın iki qat qazancı var: birincisi, Əhli-kitabdan (Yəhudi və Xristiyan) olub həm öz peyğəmbərinə, həm də Məhəmmədə (s.ə.s.) iman edənlər; digəri həm Allahın, həm də sahibinin əmrlərini layiqincə yerinə yetirən kölələr; üçüncüsü, cariyəsinin təlim və tərbiyəsi ilə məşğul olub, sonra da azad edərək onunla evlənən şəxslər. Bax bu üç insana iki qat mükafat var”. [Buxari, İtq 16, Nikah 12; Müslim, İman 241]

 عَنْ مَعْقِلِ بْنِ يَسَارٍ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «اَلْعِبَادَةُ فِي الْهَرْجِ كَهِجْرَةٍ إِلَيَّ»

Maqil ibn Yəsar (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Fitnə və fəsad (hərcü-mərclik) olan vaxtlarda ibadətlərə daha çox diqqət ayırmaq mənə hicrət etmək kimidir”. [Müslim, Fitən 130]