إنَّ الصَّلَاةَ تَنْهٰى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ

Şübhəsiz, namaz (insanı) çirkin və pis əməllərdən çəkindirər. {“Ənkəbut” surəsi, 29/45}

حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلَاةِ الْوُسْطٰى

(Fərz, vacib) namazlara, (xü­su­­silə) orta namaza (əsr namazına) riayət (əməl) edin və Allaha ita­ət üçün ayağa qalxın (namaza durun). {“Bəqərə” surəsi, 2/238}

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  يَقُولُ: «أَرَأَيْتُمْ لَوْ أَنَّ نَهْرًا بِبَابِ أَحَدِكُمْ يَغْتَسِلُ مِنْهُ كُلَّ يَوْمٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ هَلْ يَبْقٰى مِنْ دَرَنِهِ شَيْءٌ؟» قَالُوا: لَا يَبْقٰى مِنْ دَرَنِهِ شَيْءٌ، قَالَ: «فَذٰلِكَ مَثَلُ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ، يَمْحُو اللّٰهُ بِهِنَّ الْخَطَايَا»

Əbu Hureyrə (r.a.) nəql edir:

“Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu eşitdim: “Bir insanın qapısı ağzından bir çay axsa və o, gündə beş dəfə bu çayda yuyunsa, bədənində kirdən heç əsər-əlamət qalarmı?” Səhabələr: “Xeyr, kirdən heç bir əsər-əlamət qalmaz,” – deyə cavab verdilər. Bundan sonra Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) buyurdu: “Baxın beş vaxt na­maz da belədir. Uca Allah xəta və günahları onların vasitəsilə si­lib təmizləyər”. [Buxari, Məvaqit, Müslim, Məsacid 283]

 عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ  قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  يَقُولُ: «مَا مِنِ امْرِيءٍ مُسْلِمٍ تَحْضُرُهُ صَلَاةٌ مَكْتُوبَةٌ فَيُحْسِنُ وُضُوءَهَا وَخُشُوعَهَا وَرُكُوعَهَا إِلَّا كَانَتْ كَفَّارَةً لِمَا قَبْلَهَا مِنَ الذُّنُوبِ مَا لَمْ تُؤْتَ كَب۪يرَةٌ، وَذٰلِكَ الدَّهْرَ كُلَّهُ»

Həzrəti Osmanın (r.a.) bəyanına görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Bir müsəlman beş vaxt fərz namazdan birinin vaxtı çatanda gözəl şəkildə dəstəmaz alar, xüşu içində və rükunu tam yerinə yetirərək namazını tədili-ərkanla qılarsa, böyük günah işləmədiyi müddətdə qıldığı namaz əvvəlki kiçik günahlarına kəffarə olar. Bu müjdə Qiyamətə qədər keçərlidir”. [Müslim, Təharət 7]

 عَنْ زُهَيْرِ بْنِ عُمَارَةَ بْنِ رُوَيْبَةَ  قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  يَقُولُ: «لَنْ يَلِجَ النَّارَ أَحَدٌ صَلّٰى قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا » يَعْنِي الْفَجْرَ وَالْعَصْرَ.

Əbu Zuheyr ibn Umarə ibn Ruveybə (r.a.) nəql edir:

“Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu eşitdim: “Günəş doğmadan və batmadan əvvəlki sübh və ikindi namazlarını gecikdirmədən, etina ilə (həssaslıqla) vaxtında qılan adam Cəhənnəmə girməyəcək”. [Müslim, Məsacid 213]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «يَتَعَاقَبُونَ ف۪يكُمْ مَلَائِكَةٌ بِاللَّيْلِ وَمَلَائِكَةٌ بِالنَّهَارِ وَيَجْتَمِعُونَ ف۪ي صَلَاةِ الصُّبْحِ وَصَلَاةِ الْعَصْرِ، ثُمَّ يَعْرُجُ الَّذ۪ينَ بَاتُوا ف۪يكُمْ، فَيَسْأَلُهُمُ اللّٰهُ وَهُوَ أَعْلَمُ بِهِمْ: كَيْفَ تَرَكْتُمْ عِبَادِي؟ فَيَقُولُونَ: تَرَكْنَاهُمْ وَهُمْ يُصَلُّونَ وَأَتَيْنَاهُمْ وَهُمْ يُصَلُّونَ»

Əbu Hureyrənin (r.a.) rəvayət etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Bəzi mələklər gecə və gündüz növbəli şəkildə sizin aranızda olurlar. Bunlar sübh namazı ilə ikindi namazında növbəni dəyişmək üçün görüşürlər. Sonra gecə sizə baxan mələklər (halınızı bildirmək üçün ilahi dərgaha) yüksəlirlər. Allah hər şeyi ən yaxşı bildiyi halda bu mələklərdən soruşur: “Qullarımı görəndə nə edirdilər?” Mələklər də deyirlər: “Getdik, namaz qılırdılar, qayıtdıq, yenə namaz qılırdılar”. [Buxari, Məvaqit 16; Müslim, Məsacid 210]

 عَنْ جَر۪يرِ بْنِ عَبْدِ اللّٰهِ الْبَجَلِيِّ  قَالَ: كُنَّا عِنْدَ النَّبِيِّ  فنَظَرَ إِلَى الْقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ فَقَالَ: «إِنَّكُمْ سَتَرَوْنَ رَبَّكُمْ كَمَا تَرَوْنَ هٰذَا الْقَمَرَ، لَا تُضَامُّونَ ف۪ي رُؤْيَتِهِ فَإِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ لَا تُغْلَبُوا عَلٰى صَلَاةٍ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا فَافْعَلُوا»

Cərir ibn Abdullah əl-Bəcəli (r.a.) rəvayət edir:

“Bir gecə Peyğəmbərimizlə (s.ə.s.) birlikdə idik. (O gecə ayın on dördü idi) Aya baxıb buyurdu: “Siz bu bədirlənmiş ayı necə əziyyətsiz və bir-birinizə göstərmək üçün izdiham çıxarmadan rahat görürsünüz, Rəbbinizi də elə kəmiyyət və keyfiyyətdən uzaq, açıq-aydın görəcəksiniz. Ona görə də günəşin doğuşundan və qürubundan əvvəl olan sübh və ikindi namazlarını keçirməmək üçün əlinizdən gələni edin”. [Buxari, Məvaqit 16; Müslim, Məsacid 211]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  أَنَّ النَّبِيَّ  قَالَ: «مَنْ غَدَا إِلَى الْمَسْجِدِ أَوْ رَاحَ، أَعَدَّ اللّٰهُ لَهُ فِي الْجَنَّةِ نُزُلاً كُلَّمَا غَدَا أَوْ رَاحَ»

Əbu Hureyrənin (r.a.) bəyan etdiyinə görə, Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) belə buyurmuşdur: “Kim sübh və axşam namazını qılmaq üçün məscidə gedib-gələrsə, Allah (c.c.) onun hər gediş-gəlişinin əvəzində Cənnətdə izzət və ikram lütf edər”. [Buxari, Azan 37; Müslim, Məsacid 285]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  أَنَّ النَّبِيَّ  قَالَ: «مَنْ تَطَهَّرَ ف۪ي بَيْتِهِ ثُمَّ مَضٰى إِلٰى بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِ اللّٰهِ لِيَقْضِيَ فَر۪يضَةً مِنْ فَرَائِضِ اللّٰهِ كَانَتْ خُطُوَاتُهُ إِحْدَاهَا تَحُطُّ خَطِيئَةً وَالْأُخْرَى تَرْفَعُ دَرَجَةً»

Əbu Hureyrənin (r.a.) rəvayət etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur: “Kim evində gözəl şəkildə təmizlənər, sonra da Uca Allahın fərz buyurduğu bir ibadəti yerinə yetirmək üçün Haqq evlərindən birinə gedərsə, bu yolda atdığı addımların biri kiçik günahlarını silər,  digəri isə məqamını bir dərəcə yüksəldər”. [Müslim, Məsacid 282]

 عَنْ جَابِرٍ  قَالَ: خَلَتِ الْبِقَاعُ حَوْلَ الْمَسْجِدِ، فَأَرَادَ بَنُو سَلِمَةَ أَنْ يَنْتَقِلُوا قُرْبَ الْمَسْجِدِ، فَبَلَغَ ذٰلِكَ النَّبِيَّ  فَقَالَ لَهُمْ: «بَلَغَن۪ي أَنَّكُمْ تُر۪يدُونَ أَنْ تَنْتَقِلُوا قُرْبَ الْمَسْجِدِ؟ قَالُوا: نَعَمْ يَا رَسُولَ اللّٰهِ قَدْ أَرَدْنَا ذٰلِكَ، فَقَالَ: «بَن۪ي سَلِمَةَ دِيَارَكُمْ تُكْتَبْ آثَارُكُمْ، دِيَارَكُمْ تُكْتَبْ آثَارُكُمْ» فَقَالُوا: مَا يَسُرُّنَا أَنَّا كُنَّا تَحَوَّلْنَا.

Hz. Cabir (r.a.) nəql edir:

“Məscidi-Nəbəvinin ətrafında boş ərazi vardı. Səlim oğulları da məscidin yaxınlarına köçmək istəyirdi. Onların niyyətindən xəbər tutan Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Eşitmişəm, məscidin yaxınlığına köçmək istəyirsiniz?” – deyə soruşdu. Onlar: “Düzdür, ya Rəsulallah, belə bir arzumuz var,” – dedilər. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) onlara belə buyurdu: “Səlim oğulları! Öz yurdunuzda qalın. Beləcə məscidə gələrkən at­dığınız addımlara da savab yazılar”.  Onlar da məmnun olub: “Onda niyə köçək ki!? Qalmaq daha yaxşıdır,” – dedilər. [Müslim, Mə­­sacid 280]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  قَالَ: «أَلَا أَدُلُّكُمْ عَلٰى مَا يَمْحُو اللّٰهُ بِهِ الْخَطَايَا وَيَرْفَعُ بِهِ الدَّرَجَاتِ؟ قَالُوا بَلىٰ يَا رَسُولَ اللّٰهِ. قَالَ: «إِسْبَاغُ الْوُضُوءِ عَلَى الْمَكَارِهِ وَكَثْرَةُ الْخُطَا إِلَى الْمَسَاجِدِ وَانْتِظَارُ الصَّلَاةِ بَعْدَ الصَّلَاةِ فَذٰلِكُمُ الرِّبَاطُ فَذٰلِكُمُ الرِّبَاطُ»

Əbu Hureyrə (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) əshabına belə buyurduğunu nəql edir:

“Sizə elə şeylər deyimmi ki, Allah onlarla xətalarınızı silib təmizləsin və sizi dərəcə-dərəcə yüksəltsin?” – deyə səhabələrdən soruşdu. Onlar: “Bəli, ya Rəslulallah!” – dedilər. Bundan sonra O (s.ə.s.) da belə buyurdu: “(Olduqca ağır şəraitdə və) dəstəmaz al­­mağın çətin olduğu bir vaxtda əziyyətə baxmayaraq, nöqsansız, mükəmməl dəstəmaz almaq, məscidlə ev arasında gedib-gəlməklə çox yol qət etmək və bir namazın ardınca digərini gözləmək… (Ribat) sərhəd boyu keşik çəkmə səviyyəsində Allahla irtibatda olmaq məhz budur”. [Müslim, Təharət 41]

 عَنِ ابْنِ عُمَرَ   أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  قَالَ: «صَلَاةُ الْجَمَاعَةِ أَفْضَلُ مِنْ صَلَاةِ الْفَذِّ بِسَبْعٍ وَعِشْر۪ينَ دَرَجَةً»

 İbn Ömər (r.anhumə) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu rəvayət edir:

“Camaatla birlikdə qılınan namaz təkbaşına qılınan namazdan iyirmi yeddi dərəcə üstündür”. [Buxari, Azan 30; Müslim, Məsacid 249]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «صَلَاةُ الرَّجُلِ ف۪ي جَمَاعَةٍ تُضَعَّفُ عَلٰى صَلَاتِهِ ف۪ي بَيْتِهِ وَف۪ي سُوقِهِ خَمْسًا وَعِشْر۪ينَ ضِعْفًا، وَذٰلِكَ أَنَّهُ إِذَا تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ الْوُضُوءَ ثُمَّ خَرَجَ إِلَى الْمَسْجِدِ، لَا يُخْرِجُهُ إِلَّا الصَّلَاةُ، لَمْ يَخْطُ خُطْوَةً إِلَّا رُفِعَتْ لَهُ بِهَا دَرَجَةٌ، وَحُطَّتْ عَنْهُ بِهَا خَطِيئَةٌ، فَإِذَا صَلّٰى لَمْ تَزَلِ الْمَلَائِكَةُ تُصَلّ۪ي عَلَيْهِ مَا دَامَ ف۪ي مُصَلَّاهُ، مَا لَمْ يُحْدِثْ، تَقُولُ: اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ، اَللّٰهُمَّ ارْحَمْهُ. وَلَا يَزَالُ ف۪ي صَلَاةٍ مَا انْتَظَرَ الصَّلَاةَ»

Əbu Hureyrə (r.a.) Peyğəmbərimizin  (s.ə.s.)  belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Bir kişinin məsciddə camaatla qıldığı namazın mükafatı evində və işlədiyi yerdə təkbaşına qıldığı namazdan iyirmi beş dəfə çoxdur. Çünki həmin adam şərtlərinə riayət edərək gözəl dəstəmaz alar, sonra sırf namaz qılmaq niyyəti ilə məscidə gedərsə, atdığı addımların biri ilə məqamı bir dərəcə yüksələr, digəri ilə bir kiçik günahı bağışlanar. Namazını qılandan sonra nə qədər ki dəstəmazı pozulmayıb və namaz qıldığı yeri tərk etməyib, mələklər ona: “Allahım! Ona rəhm elə, ona mərhəmət göstər!” – deyə dua edərlər. Bundan başqa, həmin adamın namazı gözləməklə keçən vaxtı da namazla keçmiş sayılar”. [Buxari, Azan 30; Müslim, Məsacid 272]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  قَالَ: «وَالَّذ۪ي نَفْس۪ي بِيَدِهِ لَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ آمُرَ بِحَطَبٍ فَيُحْتَطَبَ ثُمَّ آمُرَ بِالصَّلَاةِ فَيُؤَذَّنَ لَهَا، ثُمَّ آمُرَ رَجُلاً فَيَؤُمَّ النَّاسَ ثُمَّ أُخَالِفَ إِلٰى رِجَالٍ فَأُحَرِّقَ عَلَيْهِمْ بُيُوتَهُمْ»

Əbu Hureyrənin (r.a.) bəyan etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Canım qüdrət əlində olan Allaha and olsun ki, içimdən əvvəlcə odun toplamağı əmr etmək keçir. Odun toplandıqdan sonra da namaz üçün azan verilsin və bir nəfərə camaata namaz qıl­dırmağı tapşırım. Bütün bunlardan sonra camaatı tərk edib namaza gəlməyən adamları tapım, onlar içəridə ola-ola evlərini yandırım”. [Buxari, Əhkam 52, Azan 29; Müslim, Məsacid 251]

 عَنْ أَبِي الدَّرْدَاءِ  قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  يَقُولُ: «مَا مِنْ ثَلَاثَةٍ ف۪ي قَرْيَةٍ وَلَا بَدْوٍ لَا تُقَامُ فِيهِمُ الصَّلَاةُ إِلَّا قَدِ اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ. فَعَلَيْكُمْ بِالْجَمَاعَةِ، فَإِنَّمَا يَأْكُلُ الذِّئْبُ مِنَ الْغَنَمِ الْقَاصِيَةَ»

Əbu Dərdanın (r.a.) rəvayət etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Bir yaşayış yerində və ya çöl, səhra kimi bölgələrdə ən az üç insan olarsa və orada camaatla namaz qılınmazsa, şeytan bu dağınıqlığı fürsət bilib onları əhatəyə alar (ovucunun içinə alar). Əsla camaatdan uzaqlaşmayın. Çünki sürüdən ayrılan qoyunu qurd yeyər (camaatdan ayrı qalan adamı da şeytan asanlıqla yoldan çıxarar)”. [Əbu Davud, Salat 46]

İzah: Allah Rəsulu (s.ə.s.) bu bəyanları ilə camaat namazının nə qədər önəmli olduğunu göstərmişdir.

 عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ  قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  يَقُولُ: «مَنْ صَلّٰى الْعِشَاءَ ف۪ي جَمَاعَةٍ فَكَأَنَّمَا قَامَ نِصْفَ اللَّيْلِ وَمَنْ صَلّٰى الصُّبْحَ ف۪ي جَمَاعَةٍ فَكَأَنَّمَا صَلَّى اللَّيْلَ كُلَّهُ»

Osman ibn Affanın (r.a.) nəql etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Kim işa namazını camaatla qılarsa, gecə yarısına qədər ibadət etmiş kimi olar. Kim sübh namazını camaatla qılarsa, bütün gecəni namaz qılmaqla keçirmiş kimi olar”. [Müslim, Məsacid 260]