خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِل۪ينَ

Sən bağışlama yolunu tut, yaxşı işlər görməyi əmr et və cahillərə əhəmiyyət vermə! {“Əraf” surəsi, 7/199}

فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَم۪يلَ

Müsamihəli (həlim, xoşgörülü) və xoş davran {“Hicr” surəsi, 15/85}

وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللّٰهُ لَكُمْ

Fəzilət və sərvət sahibləri .. (onları) əfv edib, (cəzalandırmaqdan) vaz keçsinlər! Məgər siz (bu yaxşılıq müqabilində) Allahın sizi (günahlarınızı) bağışlamağını istəmirsiniz? {“Nur” surəsi, 24/22}

وَلَمَنْ صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذٰلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ

Dişini sıxıb səbir edən və qüsurları bağışlayanların məhz bu əməli böyüklərə layiq nümunəvi davranışlardır. {“Şura” surəsi, 42/43}

وَالْكَاظِم۪ينَ الْغَيْظَ وَالْعَاف۪ينَ عَنِ النَّاسِ وَاللّٰهُ يُحِبُّ الْمُحْسِن۪ينَ

Möminlər qəzəblərini udar, insanların qüsurlarından keçərlər. Allah da yaxşılıq edən belə insanları sevər. {“Ali İmran” surəsi, 3/134}

لَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ، اِدْفَعْ بِالَّتيِ هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذ۪ي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنّهُ وَلِيٌّ حَم۪يمٌ. وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الَّذ۪ينَ صَبَرُوا وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظ۪يمٍ

Yaxşılıqla pislik eyni ola bilməz! (Ey mömin kimsə!) Sən (pisliyi) yaxşılıqla dəf et! (Qəzəbə səbirlə, cəhalətə elmlə, xəsisliyə comərdliklə, cəzaya bağışlamaqla cavab ver!) Belə etdikdə bir də görərsən ki, aranızda düşmənçilik olan şəxs yaxın dost olub! Bu (xüsuiyyət) yalnız (dün­ya­da məşəqqətlərə) səbir edənlərə verilir və yalnız böyük qismət (sa­vab, fəzilət) sahiblərinə əta olunur! {“Fussilat” surəsi, 41/34-35}

 عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ  لِأَشَجِّ عَبْدِ الْقَيْسِ: «إِنَّ ف۪يكَ خَصْلَتَيْنِ يُحِبُّهُمَا اللّٰهُ: اَلْحِلْمُ وَالْأَنَاةُ»

İbn Abbas (r.a) nəql etmişdir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.) Əbdülqeys oğullarından Əşəcc adlı şəxsə belə iltifat etdi: “Səndə Allahın sevdiyi iki gözəl xüsusiyyət var; biri hilm (həlimlilik, yumşaqlıq), digəri təənni (tələsməmə, əvvəli-axırı düşünərək səbirli, təmkinli və ehtiyatlı olma)”. [Müslim, İman 25]

 عَنْ عَائِشَةَ  قَالَتْ: أَنَّ النَّبِيَّ  قَالَ:« إِنَّ اللّٰهَ رَف۪يقٌ يُحِبُّ الرِّفْقَ، وَيُعْط۪ي عَلَى الرِّفْقِ مَالَا يُعْط۪ي عَلَى العُنْفِ وَمَا لَا يُعْط۪ي عَلٰى مَا سِوَاهُ»

Həzrəti Aişə (r.anhə)  Allah Rəsulunun (s.ə.s.)  belə buyurduğunu nəql edir:

“Allah rifq sahibidir, rifqlə davranılmasını sevir. Kobudluq, sərt­lik, dözümsüzlük edənlərə və başqa insanlara vermədiyi mü­vəffəqiyyəti rifqlə hərəkət edənlərə lütf edir”. [Buxari, Ədəb 35; Müslim, Birr 77]

 عَنْ عَائِشَةَ  قَالَتْ: أَنَّ النَّبِيَّ  قَالَ:« إِنَّ الرِّفْقَ لَا يَكُونُ ف۪ي شَيْءٍ إِلَّا زَانَهُ، وَلَا يُنْزَعُ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا شَانَهُ»

Həzrəti Aişə (r.anhə) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Rifq (lütf və xoşgörü) elə bir xüsusiyyətdir ki, nədə olsa onu gözəlləşdirir, olmasa,  çirkinləşdirir”. [Müslim, Birr 78]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: بَالَ أَعْرَابِيٌّ فِي الْمَسْجِدِ فَقَامَ النَّاسُ إِلَيْهِ لِيَقَعُوا فِيهِ فَقَالَ النَّبِيُّ: دَعُوهُ وَأَر۪يقُوا عَلٰى بَوْلِهِ سَجْلاً مِنْ مَاءٍ أَوْ ذَنُوبًا مِنْ مَاءٍ، فَإِنَّمَا بُعِثْتُمْ مُيَسِّر۪ينَ وَلَمْ تُبْعَثُوا مُعَسِّر۪ينَ»

Əbu Hureyrə (r.a.) belə rəvayət etmişdir:

“Bir bədəvi Məscidi-Nəbəvidə kiçik təbii ehtiyacını rəf edirdi. Səhabələr onu danlamaq və əngəl olmaq üçün ayağa qalxanda Pey­ğəmbərimiz (s.ə.s.) onlara mane olub belə buyurdu: “Onunla işiniz olmasın. Bulaşdırdığı yeri də bir dolça su töküb təmizləyin. Siz an­caq işləri asanlaşdırmaq üçün göndərilmiş camaatsınız, əksinə, çə­tinləşdirmək üçün deyil”. [Buxari, Vudu 58, Ədəb 80]

 عَنْ شَدَّادِ بْنِ أَوْسٍ  عَنْ رَسُولِ اللّٰهِ  قَالَ: «إِنَّ اللّٰهَ كَتَبَ الْإِحْسَانَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ فَإِذَا قَتَلْتُمْ فَأَحْسِنُوا الْقِتْلَةَ وَإِذَا ذَبَحْتُمْ فَأَحْسِنُوا الذِّبْحَةَ وَلْيُحِدَّ أَحَدُكُمْ شَفْرَتَهُ وَلْيُرِحْ ذَب۪يحَتَهُ»

Şəddad ibn Əvs (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir: “Allah hər şeyə qarşı ihsanla davranmağı məqbul saymışdır.  Elə isə öldürərkən (ölümə layiq adamları) ihsan hissi ilə öldürün. (Bir heyvanı) kəsərkən ihsan hissi ilə kəsin, (yəni) bıçağınızı yaxşı itiləyin və heyvanı incitməyin”. [Müslim, Sayd 57]

 عَنْ عَائِشَةَ  قَالَتْ: مَا خُيِّرَ رَسُولُ اللّٰهِ  بَيْنَ أَمْرَيْنِ قَطُّ إِلَّا أَخَذَ أَيْسَرَهُمَا مَا لَمْ يَكُنْ إِثْمًا، فَإِنْ كَانَ إِثْمًا كَانَ أَبْعَدَ النَّاسِ مِنْهُ. وَمَا انْتَقَمَ رَسُولُ اللّٰهِ  لِنَفْسِهِ ف۪ي شَيْءٍ قَطُّ إِلَّا أَنْ تُنْتَهَكَ حُرْمَةُ اللّٰهِ، فَيَنْتَقِمُ لِلّٰهِ تَعَالٰى.

Həzrəti Aişə (r.anha) belə nəql etmişdir:

“Allah Rəsuluna (s.ə.s.) iki şeydən birini seçməkdə sərbəstlik ve­riləndə günah olmamaq şərti ilə mütləq ümməti üçün ən asanını seçərdi. O iş günah olardısa, ondan ən uzaq adam yenə özü olardı. Allah Rəsulu heç vaxt şəxsi intiqam ardınca düşməmişdir. Allahın qadağaları pozulduqda da Allah üçün günahkarlara layiqli cəzanı vermişdir”. [Buxari, Ədəb 80, Hudud 10; Müslim, Fədail 77]