Zahidanə həyat yaşamaq, dünyaya
və fani şeylərə meyil etməmək

إنَّمَا مَثَلُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاءٍ أَنْزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَالْأَنْعَامُ حَتّٰى إذَا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَهَا وَازَّيَنَتْ وَظَنَّ أَهْلُهَا أَنَّهُمْ قَادِرُونَ عَلَيْهَا أَتَاهَا أَمْرُنَا لَيْلاً أَوْ نَهَارًا فَجَعَلْنَاهَا حَص۪يدًا كَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ كَذٰلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

Həqiqətən, dünya həyatı göydən endirdiyimiz yağmura bənzər ki, onunla yer üzündə insanların və heyvanların yeyəcəyi bitkilər yetişib (əlvan çiçəklər və müxtəlif meyvələrlə) bir-birinə qarışar. Nəhayət, yer üzü bəzənib süsləndiyi və sakinləri də (onun məhsulunu, meyvəsini) yığmağa qadir olduqlarını zənn etdikləri vaxt gecə, yaxud gündüz əmrimiz (bəlamız) gələr və Biz onu, dünən üzərində bol məhsul olmamış kimi, (yolunub) biçilmiş bir hala gətirərik. Biz ayələrimizi düşünən bir ümmət üçün belə ətraflı izah edirik! {“Yunus” surəsi, 10/24}

اِعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَز۪ينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ يَه۪يجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطَامًا، وَفِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَد۪يدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللّٰهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إلَّا مَتَاعُ الغُرُورِ

Bilin ki, dünya həyatı oyun-oyuncaq, bər-bəzək, bir-birinizin qarşısında öyünmək və mal-dövləti, oğul-uşağı çoxaltmaqdan ibarətdir. Bu, elə bir yağışa bənzəyir ki, onun yetişdirdiyi bitki (məhsul) əkinçilərin xoşuna gələr. Sonra o quruyar və sən onun saralıb-solduğunu, daha sonra çör-çöpə döndüyünü görərsən. (Dünya malına aldananları) axirətdə şiddətli əzab, (dünya malına uymayanları isə) Allahdan bağışlanma və razılıq gözləyir. Dünya həyatı aldanışdan (yalandan) başqa bir şey deyildir. {“Hədid” surəsi,57/20}

زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ

Qadınlar, uşaqlar, qızıl-gümüş yığınları, yaxşı cins atlar, mal-qara və əkin yerləri kimi nəfsin istədiyi və arzuladığı şeylər insanlara gözəl göstərilmişdir. (Lakin bütün) bunlar dünya həyatının keçici zövqüdür, gözəl dönüş yeri isə Allah yanındadır. {“Ali İmran” surəsi, 3/14}

وَمَا هٰذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَهْوٌ وَلَعِبٌ وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوَانُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ

Bu dünya həyatı oyun-oyuncaqdan, əyləncədən başqa bir şey deyildir. Axirət yurdu isə, şübhəsiz ki, əbədi həyatdır. Kaş biləydilər! (Əgər bilsəydilər, axirəti dünyaya dəyişməzdilər). {“Ənkəbut” surəsi, 29/64}

أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ * حَتّٰى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ * كَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ * ثُمَّ كَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ * كَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَق۪ينِ

(Ey qafil insanlar!) Çoxluq (mal-dövlət, oğul-uşaq və qohum-əqrəba çoxluğu) ilə öyünmək sizi o qədər şirnikləndirdi (başınızı o qədər qatdı) ki, hətta (məzarlarda yatan ölü­lərinizi sayıb, onların da çoxluğu ilə fəxr etməyiniz üçün) qə­bir­ləri ziyarət etdiniz. (Və ya (axirətiniz üçün əsla çalışmadan) ölüb getdiniz (ölənə qədər bu halınızda davam etdiniz). Xeyr! (Belə yaramaz!). Siz (öləndən sonra bu yaramaz əməllərinizin aqi­bətini) mütləq biləcəksiniz! Xeyr, xeyr! Siz (öləndən sonra bu ya­ramaz əməllərinizin aqibətini) mütləq biləcəksiniz! Xeyr, əgər (qiyamət günü sizə nə ediləcəyini) tam yəqinliklə bilsəydiniz (belə etməzdiniz)! {“Təkasur” surəsi, 102/1-5}

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إنَّ وَعْدَ اللّٰهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرُّنَكُمْ بِاللّٰهِ الْغَرُورُ

Ey insanlar! Şübhəsiz ki, Allahın (qiyamət barəsində) vədi haqdır. Dünya həyatı sizi aldatmasın. O hiyləgər (Şeytan) da Allahın kərəm və mərhəmətini irəli sürüb sizi aldatmasın! {“Fatir” surəsi, 35/5}

 عَنْ عَمْرِو بْنِ عَوْفٍ الْأَنْصَارِيِّ أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ بَعَثَ أَبَا عُبَيْدَةَ بْنَ الْجَرَّاحِ إِلَى الْبَحْرَيْنِ يَأْت۪ي بِجِزْيَتِهَا فَقَدِمَ بِمَالٍ مِنَ الْبَحْرَيْنِ فَسَمِعَتِ الْأَنْصَارُ بِقُدُومِ أَب۪ي عُبَيْدَةَ فَوَافَوْا صَلَاةَ الْفَجْرِ مَعَ رَسُولِ اللّٰهِ  فَلَمَّا صَلّٰى رَسُولُ اللّٰهِ ، اِنْصَرَفَ فَتَعَرَّضُوا لَهُ فَتَبَسَّمَ رَسُولُ اللّٰهِ ح۪ينَ رَآهُمْ، ثُمَّ قَالَ: «أَظُنُّكُمْ سَمِعْتُمْ أَنَّ أَبَا عُبَيْدَةَ قَدِمَ بِشَيْءٍ مِنَ الْبَحْرَيْنِ» فَقَالوُا: أَجَلْ يَا رَسُولَ اللّٰهِ فَقَالَ: «أَبْشِرُوا وَأَمِّلُوا مَا يَسُرُّكُمْ فَوَاللّٰهِ مَا الْفَقْرَ أَخْشٰى عَلَيْكُمْ وَلٰكِنّ۪ي أَخْشٰى أَنْ تُبْسَطَ الدُّنْيَا عَلَيْكُمْ كَمَا بُسِطَتْ عَلٰى مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ فَتَنَافَسُوهَا كَمَا تَنَافَسُوهَا فَتَهْلِكَكُمْ كَمَا أَهْلَكَتْهُمْ»

Əmr ibn Avf əl-Ənsari (r.a.) rəvayət edir: “Allah Rəsulu (s.ə.s.) Əbu Ubeydə ibn Cərrahı (r.a.) cizyə(müsəlman torpaqlarında yaşayan qeyri din mənsublarının ödədikləri vergi) toplamaq üçün Bəhreynə göndərmişdi. O da cizyə gəlirlərini yığıb bir müddət sonra geri qayıtdı. Ənsar Əbu Ubeydənin gəldiyini eşidəndə sübh namazını Allah Rəsulu (s.ə.s.) ilə qılmaq üçün məscidə toplaşdı. Allah Rəsulu (s.ə.s.) namazı qıldırıb evinə getmək istəyirdi ki, ənsar qarşısına çıxıb bunu hiss etdirməyə çalışdı. Allah Rəsulu (s.ə.s.) onları belə görəndə təbəssüm etdi və: “Zənnimcə, Əbu Ubeydənin Bəhreyndən bəzi şeylər gətirdiyini eşitmisiniz,” – dedi. Ənsar: “Bəli, ey Allahın Rəsulu!”– deyə Onu təsdiq etdilər. Bundan sonra Allah Rəsulu (s.ə.s.) buyurdu: “Gözünüz aydın! Ümidvar olun ki, gözəl şeylər əldə edəcəksiniz və umduqlarınız həyata keçəcək. Vallah, mən sizin yoxsulluğa düçar olmağınızdan deyil, əvvəlki ümmətlər kimi sizin də önünüzə dünya nemətlərinin sərilməsindən, onların dünya malı dalınca qaçdığı kimi sizin də bir-birinizlə didişməyinizdən və bu günahlar onları həlak etdiyi kimi, sizi də həlaka sürükləməsindən qorxur və ciddi narahat oluram”. [Buxari, Riqaq 7; Müslim, Zühd 6]

 عَنْ أَب۪ي سَع۪يدٍ الْخُدْرِيِّ عَنِ النَّبِيِّ  قَالَ: «إنَّ الدُّنْيَا حُلْوَةٌ خَضِرَةٌ وَإنَّ اللّٰهَ مُسْتَخْلِفُكُمْ فِيهَا فَيَنْظُرُ كَيْفَ تَعْمَلُونَ. فَاتَّقُوا الدُّنْيَا وَاتَّقُوا النِّسَاءَ»

Əbu Səid əl-Xudri (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurdu­ğunu nəql etmişdir: “Doğrusu, dünya şirindir, gözəldir, yamyaşıldır və cazibədardır. Bununla yanaşı, Allah dünyaya aid şeyləri sizin ixtiyarınıza verir və sizin necə davranmağınıza baxır. Ona görə də əsla dünyanın fani üzünün cazibəsinə aldanmayın. Qadınların cazibəsinə qapılmaqdan də uzaq durun”. [Müslim, Zikr 99]

 عَنْ أَنَسٍ أَنَّ النَّبِيَّ قَالَ: «يَتْبَعُ المَيِّتَ ثَلَاثَةٌ: أَهْلُهُ وَمَالُهُ وَعَمَلُهُ: فَيَرْجِعُ اثْنَانِ. وَيَبْقٰى وَاحِدٌ: يَرْجِعُ أَهْلُهُ وَمَالُهُ وَيَبْقٰى عَمَلُهُ»

Hz. Ənəs (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.)  belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Vəfat edən adamı qəbrinə qədər üç şey təqib edir; ailə üzvləri, malı və əməli. Bunların ikisi geri qayıdır, biri qalır. Ailə üzvləri və malı geri dönür, əməli isə (mərhumla birlikdə) qalır”. [Buxari, Riqaq 42; Müslim, Zühd 5]

 وَعَنْ أَب۪ي ذَرٍّ قَالَ: كُنْتُ أَمْش۪ي مَعَ النَّبِيِّ ف۪ي حَرَّةٍ بِالْمَد۪ينَةِ فَاسْتَقْبَلَنَا أُحُدٌ فَقَالَ: «يَا أَبَا ذَرٍّ». قُلْتُ: لَبَّيْكَ يَا رَسُولَ اللّٰهِ. فَقَالَ: «مَا يَسُرُّنيِ أَنَّ عِنْد۪ي مِثْلَ أُحُدٍ هٰذَا ذَهَبًا تَمْض۪ي عَلَيَّ ثَلَاثَةُ أَيَّامٍ وَعِنْد۪ي مِنْهُ د۪ينَارٌ، إِلَّا شَيْءٌ أُرْصِدُهُ لِدَيْنٍ، إِلَّا أَنْ أَقُولَ بِهِ ف۪ي عِبَادِ اللّٰهِ هٰكَذَا وََهٰكَذَا» عَنْ يَم۪ينِهِ وَعَنْ شِمَالِهِ وَمِنْ خَلْفِهِ، ثُمَّ سَارَ فَقَالَ: «إِنَّ الْأَكْثَر۪ينَ هُمُ الْأَقَلُّونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَّا مَنْ قَالَ بِالْمَالِ هٰكَذَا وَهٰكَذَا» عَنْ يَم۪ينِهِ وَعَنْ شِمَالِهِ وَمِنْ خَلْفِهِ «وَقَل۪يلٌ مَا هُمْ». ثُمَّ قَالَ لِي: «مَكَانَكَ لَا تَبْرَحْ حَتّٰى آتِيَكَ». ثُمَّ انْطَلَقَ ف۪ي سَوَادِ اللَّيْلِ حَتّٰى تَوَارٰى فَسَمِعْتُ صَوْتًا قَدِ ارْتَفَعَ فتَخَوَّفْتُ أَنْ يَكُونَ أَحَدٌ عَرَضَ لِلنَّبِيِّ فَأَرَدْتُ أَنْ آتِيَهُ فَذَكَرْتُ قَوْلَهُ: «لَا تَبْرَحْ حَتّٰى آتِيَكَ» فَلَمْ أَبْرَحْ حَتّٰى أَتَانيِ فَقُلْتُ: لَقَدْ سَمِعْتُ صَوْتًا تَخَوَّفْتُ مِنْهُ فَذَكَرْتُ لَهُ. فَقَالَ: «وَهَلْ سَمِعْتَهُ؟» قُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: «ذَاكَ جِبْر۪يلُ أَتَان۪ي فَقَالَ: مَنْ مَاتَ مِنْ أُمَّتِكَ لَايُشْرِكُ بِاللّٰهِ شَيْئًا دَخَلَ الْجَنَّةَ، قُلْتُ: وَإِنْ زَنٰى وَإِنْ سَرَقَ؟ قَالَ: وَإِنْ زَنٰى وَإِنْ سَرَقَ»

Əbu Zərr (r.a.) rəvayət edir: “Peyğəmbərimizlə (s.ə.s.) birlikdə Mədinənin Harrə adlı bölgəsində gəzirdik, uzaqdan Uhud dağı görünürdü. Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Ey Əbu Zərr,”– deyə səsləndi. Mən: “Əmr et, ya Rəsulallah!”–  dedim. Rəsulullah:“Bu Uhud dağı qədər qızılım olsa belə, buna görə xoşbəxt olmaram. Bir borcu ödəmək üçün üstümdə olan (pul) istisna, üç gündən artıq əlimdə bir dinarın belə qalmasını istəmirəm,”– Allah Rəsulu əlləri ilə hər tərəfə verməyi işarə edərək:“Üstümdə olanları Allah qullarına “bu, sənin, bu da sənin” deyib paylamaq istəyirəm,”– buyurdu. Sonra bir az addımladı və: “Dünyada malı-mülkü çox olanlar axirətdə savabı az olanlardır. Ancaq dünyanı qəlbən tərk edib cismən tərk etməyən və hər cür xeyir işə və möhtaclara sədəqə verənlər istisnadır. Lakin təəssüf ki, onların sayı çox azdır,”– buyuraraq mənə:“Mən yanına qayıdanadək yerindən tərpənmə!”– deyə əmr edib gecənin qaranlığına qarışdı. Elə bu vaxt yüksək səs eşitdim və kiminsə Peyğəmbərimizə (s.ə.s.) hücum etməsindən qoxdum. Arxasınca getmək istədim, lakin tapşırığını xatırlayıb özümü saxladım.Bu əsnada Allah Rəsulu (s.ə.s.) gəlib çıxdı. Ona bərk səs eşitdiyimi və Ona görə narahat olduğumu dedim. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.): “Sən o səsi eşitdinmi?”– deyə soruşanda “Bəli!” dedim. Sonra mənə belə buyurdu: “O, Cəbrail idi  və mənə ümmətimdən Allaha şərik qoşmadan vəfat edənin Cənnətə gedəcəyi müjdəsini verdi”. Bu müjdədən sonra mən ona: “Zina və oğurluq etsə də?” – deyə sual verdim. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) buyurdu: “Bəli, zina da etsə, oğurluq da etsə, Cənnətə gedəcək”. [Buxari, Riqaq 14; Müslim, Zəkat 52]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  عَنْ رَسُولِ اللّٰهِ : «اُنْظُرُوا إِلٰى مَنْ هَوَ أَسْفَلَ مِنْكُمْ وَلَا تَنْظُرُوا إِلٰى مَنْ هُوَ فَوْقَكُمْ فَهُوَ أَجْدَرُ أَنْ لَا تَزْدَرُوا نِعْمَةَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ»

Əbu  Hureyrə (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir: “Maddi imkanı sizdən az olanlara baxın. İmkanı sizdən yaxşı olanlara baxmayın. Bu, Allahın sizə verdiyi nemətlərə xor baxmamaq (əhəmiyyətsiz görməmək, nankorluq etməmək) üçün ən məqsədəuyğun yoldur”. [Müslim, Zühd 9]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ عَنْ رَسُولِ اللّٰهِ قَالَ: «تَعِسَ عَبْدُ الدّ۪ينَارِ وَالدِّرْهَمِ وَالْقَط۪يفَةِ وَالْخَم۪يصَةِ، إِنْ أُعطِيَ رَضِيَ وَإِنْ لَمْ يُعْطَ لَمْ يَرْضَ»

Əbu Hureyrə (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir: “Qızıl, gümüş, qumaş və libasa qul, kölə olanlar peşman oldular. Belə (dünya malı gözünü örtmüş mənfəətpərəst) adamlara istədikləri verilsə, məmnun olar, verilməsə, əsla məmnun olmazlar”. [Buxari, Riqaq 10]

 عَنِ ابْنِ عُمَرَ  قَالَ: أَخَذَ رَسُولُ اللّٰهِ  بِمَنْكِبَيَّ فَقَالَ: «كُنْ فِي الدُّنْيَا كَأَنَّكَ غَر۪يبٌ أَوْ عَابِرُ سَب۪يلٍ». وَكَانَ ابْنُ عُمَرَيَقُولُ: إِذَا أَمْسَيْتَ فَلَا تَنْتَظِرالصَّبَاحَ وَإِذَا أَصْبَحْتَ فَلَا تَنْتَظِرِ الْمَسَاءَ، وَخُذْ مِنْ صِحَّتِكَ لِمَرَضِكَ وَمِنْ حَيَاتِكَ لِمَوْتِكَ.

İbn Ömər (r.a.) demişdir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.) çiyinlərimdən tutub: “Dünyada bir qərib və ya yolçu kimi ol!”– buyurdu.İbn Ömər (r.a.) bu mövzuda belə deyərdi: “Axşam olanda (saleh əməlləri sonra edərəm deyə) sabahı gözləmə. Sabaha çıxanda da (sonra edərəm deyə) axşamı gözləmə. Sağlam olarkən xəstəlik vaxtını, ömür sərmayən varkən də ölümü düşün və hazırlıq gör. (“Vaxt keçəndən sonra “Kaş saleh əməl (faydalı iş) işləyəydim” deyə heyfsilənib peşman olma)”. [Buxari, Riqaq 3]

 عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ السَّاعِدِيِّ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ: فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللّٰهِ دُلَّنيِ عَلٰى عَمَلٍ إِذَا عَمِلْتُهُ أَحَبَّنيِ اللّٰهُ وَأَحَبَّنيِ النَّاسُ فَقَالَ: « اِزْهَدْ فِي الدُّنْيَا يُحِبَّكَ اللّٰهُ وَازْهَدْ ف۪يمَا عِنْدَ النَّاسِ يُحِبَّكَ النَّاسُ»

Səhl ibn Sad əs-Saidi (r.a.) rəvayət edir:

“Bir nəfər Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) hüzuruna gələrək: “Ey Allahın Rəsulu! Mənə elə bir əməl tövsiyə buyur ki, onu görməklə həm Allahın, həm də insanların sevgisini qazanım,”– dedi. Bu xahişin cavabında Allah Rəsulu (s.ə.s.) buyurdu: “Dünyəvi (fani və müvəqqəti) şeylərə qarşı zahid (gözütox) ol ki, Allah səni sevsin. Xalqın malına göz dikmə ki, insanların sevgisini qazanasan”. [İbn Macə, Zühd 1]

 عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ بَش۪يرٍ  قَالَ: ذَكَرَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ مَا أَصَابَ النَّاسُ مِنَ الدُّنْيَا فَقَالَ: لَقَدْ رَأَيْتُ رَسُولَ اللّٰهِ يَظَلُّ الْيَوْمَ يَلْتَو۪ي مَا يَجِدُ مِنَ الدَّقَلِ مَا يَمْلَأُ بِهِ بَطْنَهُ.

Numan ibn Bəşir (r.a.) demişdir:

“Xəlifə Həzrəti Ömər (r.a.) hal-hazırda insanların necə dünya malına sahib olmasını xatırlatdıqdan sonra sözünü bu yerə gətirdi: “Düzü, mən neçə dəfə Allah Rəsulunun (s.ə.s.) bütün günü aclıqdan qıvrılmasına, qarnını doydurmağa adi bir xurma belə tapa bilməməsinə şahid olmuşam”. [Müslim, Zühd 36]

 عَنْ خَبَّابِ بْنِ الْأَرَتِّ قَالَ هَاجَرْنَا مَعَ رَسُولِ اللّٰهِ نَلْتَمِسُ وَجْهَ اللّٰهِ تَعَالٰى فَوَقَعَ أَجْرُنَا عَلَى اللّٰهِ فَمِنَّا مَنْ مَاتَ وَلَمْ يَأْكُلْ مِنْ أَجْرِهِ شَيْئًا. مِنْهُمْ مُصْعَبُ بْنُ عَمَيْرٍ قُتِلَ يَوْمَ أُحُدٍ وَتَرَكَ نَمِرَةً فَكُنَّا إِذَا غَطَّيْنَا بِهَا رَأْسَهُ بَدَتْ رِجْلَاهُ وَإِذَا غَطَّيْنَا بِهَا رِجْلَيْهِ بَدَا رَأْسُهُ، فَأَمَرَنَا رَسُولُ اللّٰهِ أَنْ نُغَطِّيَ رَأْسَهُ، وَنَجْعَلَ عَلٰى رِجْلَيْهِ شَيْئًا مِنَ الْإِذْخِرِ، وَمِنَّا مَنْ أَيْنَعَتْ لَهُ ثَمَرَتُهُ فَهُوَ يَهْدِبُهَا.

Xabbab ibn Ərət (r.a.) belə demişdir:

“Biz Allahın rizasını qazanmaq ümidi ilə Rəsulullahla (s.ə.s.) birlikdə Mədinəyə hicrət etdik. Hicrət savabımızı Allah təqdir etdi. Aramızda elə adamlar vardı ki, mükafatlarından heç nə dadmadan (dünya üzlərinə gülmədən) dünyadan köçdülər. Musab ibn Umeyr (r.a.) də o bəxtiyarlardan biridir. Uhud günü şəhid ediləndə ondan bircə yun qaftan (köynək) qalmışdı. Onunla başını örtəndə ayaqları, ayaqlarını örtəndə isə başı açıq qalırdı. Buna görə də Allah Rəsulu (s.ə.s.) başını örtməyi, ayaqlarına da bir az izhir otu qoymağı əmr etdi. İçimizdə elələri də var ki, meyvəsi yetişmiş (hicrətdən umduğu savabı qazanmış) və meyvəsini dərmişdir (dünyadan istədiyini əldə etmişdir)”. [Buxari, Riqaq 16; Müslim, Cənaiz 44]

 عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ السَّاعِدِيِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «لَوْ كَانَتِ الدُّنْيَا تَعْدِلُ عِنْدَ اللّٰهِ جَنَاحَ بَعُوضَةٍ، مَا سَقٰى كَافِرًا مِنْهَا شَرْبَةَ مَاءٍ»

Səhl ibn Sad əs-Səidi (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Dünyanın Allah qatında ağcaqanad qanadı qədər qiyməti olsa idi, kafirə ondan bir udum su içirməzdi”. [Tirmizi, Zühd 13]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  يَقُولُ: «أَلَا إِنَّ الدُّنْيَا مَلْعُونَةٌ مَلْعُونٌ مَا فِيهَا، إِلَّا ذِكْرَ اللّٰهِ تَعَالٰى وَمَا وَالَاهُ وَعَالِمًا وَمُتَعَلِّمًا»

Əbu Hureyrə (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu rəvayət edir:  “Diqqət edin! Dünya (insanı Allahdan uzaqlaşdırdığına görə) məlun olduğu kimi, içindəkilər də lənətlənmişdir (mahiyyətcə bir dəyəri yoxdur), ancaq bunlar istisna təşkil edir: Allahı anmaq (xatırlayıb xatırlatmaq), insanı Allaha yaxınlaşdıran şeylərlə məşğul olmaq, elm sahibi olmaq və bir də elm öyrənmə yolunda olmaq”. [Tirmizi, Zühd 14]

 عَنْ عَبْدِ اللّٰهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ ، قَالَ: مَرَّ عَلَيْنَا رَسُولُ اللّٰهِ وَنَحْنُ نُعَالِجُ خُصًّا لَنَا فَقَالَ: «مَا هٰذَا؟» فَقُلْنَا: قَدْ وَهٰي فَنَحْنُ نُصْلِحُهُ فَقَالَ: «مَا أَرٰى الْأَمْرَ إِلَّا أَعْجَلَ مِنْ ذٰلِكَ»

Abdullah ibn Əmr (r.a.) demişdir:

“Daxmamıza əl gəzdirərkən yanımızdan keçən Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Nə işlə məşğul olursunuz?”−deyə bizdən soruşdu.Cavabında:“Uçulub-dağılan bu daxmanı təmir edirik,”− dedik. Bundan sonra buyurdu: “Əcəlin bu işinizdən daha təcili və daha sürətli olduğunu düşünürəm”. [Əbu Davud, Ədəb 169; Tirmizi, Zühd 25]

 عَنْ عَبْدِ اللّٰهِ بْنِ الشِّخّ۪يرِ أَنَّهُ قَالَ: أَتَيْتُ النَّبِيَّ وَهُوَ يَقْرَأُ{أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ} قَالَ: «يَقُولُ ابْنُ آدَمَ: مَاليِ مَاليِ، وَهَلْ لَكَ يَا ابْنَ آدَمَ مِنْ مَالِكَ إِلَّا مَا أَكَلْتَ فَأَفْنَيْتَ أَوْ لَبِسْتَ فَأَبْلَيْتَ أَوْ تَصَدَّقْتَ فَأَمْضَيْتَ»

Abdullah ibn əş-Şixxir (r.a.) nəql etmişdir:

“Nəbilər Sərvərinin (s.ə.s.) hüzuruna getdim,“Təkasur” surəsini oxuyurdu. Ardından belə buyurdu:

− İnsan oğlu elə hey “malım, mülküm” deyir. Halbuki sən elə zənn edirsən ki, yeyib qurtardığın, geyinib köhnəltdiyin və ya savab qazanmaq ümidi ilə sədəqə verib özündən əvvəl axirətə göndərdiyin maldan başqa bir malın var, ey Adəm övladı?” [Müslim, Zühd 3]

 عَنْ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «مَا ذِئْبَانِ جَائِعَانِ أُرْسِلَا ف۪ي غَنَمٍ بِأَفْسَدَ لَهَا مِنْ حِرْصِ الْمَرْءِ عَلَى الْمَالِ وَالشَّرَفِ لِد۪ينهِ»

Kab ibn Malik (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir: “Sərvətpərəst və şöhrətpərəst bir insanın dininə vurduğu zərər bir qoyun sürüsünə buraxılmış iki ac qurdun sürüyə vurduğu ziyandan daha çoxdur”. [Tirmizi, Zühd 43]

 عَنْ عَبْدِ اللّٰهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: نَامَ رَسُولُ اللّٰهِ عَلٰى حَص۪يرٍ فَقَامَ وَقَدْ أَثَّرَ ف۪ي جَنْبِهِ، قُلْنَا: يَا رَسُولَ اللّٰهِ لَوِ اتَّخَذْنَا لَكَ وِطَاءً، فَقَالَ: «مَاليِ وَلِلدُّنْيَا، مَا أَنَا فِي الدُّنْيَا إِلَّا كَرَاكِبٍ اسْتَظَلَّ تَحْتَ شَجَرَةٍ ثُمَّ رَاحَ وَتَرَكَهَا»

Abdullah ibn Məsud (r.a.) belə demişdir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.) həsir üstündə yatmışdı. Oyananda mübarək vücudunun yan tərəfində həsirin izləri qalmışdı. Biz: “Ey Allahın Rəsulu, sizə bir döşək düzəldək!”– dedik.(Rəsulullah) Bu təklifimizin müqabilində belə dedi:“Mənim dünya ilə nə əlaqəm var. Mən bir yolçu kimiyəm. Bir ağac altında dincələn yolçu… Sonra da oranı tərk edib yoluna davam edən …” [Tirmizi, Zühd 44]