Mütləq mənada azad olmaq mümkündürmü?

Məqalə Allahın varlığının kainat, iradə, hüdus, intizam, elm, sənət, hikmət, məqsəd, şəfqət, mərhəmət və ruzi, yardımlaşma, təmizlik, simalar, ilahi sövq, çoxçeşidlilik (tənəvvüat) dəlilləri haqdadır.

Ey elm öyrənməyə qərarlı insan! Əgər elm öyrənməkdə məqsədin lovğalanmaq, insanların rəğbətini qazanmaq və dünya malı toplamaqdırsa, vay sənin halına.

Elmi ilə əsrlərə işıq saçan alim – Əbdürrəhman əl-Həzini

Kim bir yola qədəm qoyar və bu yolda elmə talib olarsa, Allah onun üçün Cənnətə gedən bir yolu asanlaşdırar. Mələklər elm öyrənənlərin əməllərindən xoşlandıqları üçün onları qanadları ilə hifz edərlər. Göy və yer əhli, hətta sudakı balıqlar belə elm öyrənən adam üçün Allahdan yardım və bağışlanma diləyər.

Elm “oxumaqla əldə edilən bilik, məlumat” mənasındadır. Lüğətlərə nəzər saldıqda elm sözünün “bir şeyi həqiqi mahiyyəti ilə qavramaq, həqiqətlə eyni olan və qəti olaraq bilinən şey, bir şeyin şəklinin zehində formalaşması, əşyanı bütün və hissələri ilə anlamağa çalışmaq” və bənzər mənalarının olduğunu görürük. Elm kəlməsi cəhalət və elmsizlik (savadsızlıq) kəlmələrinin antonimidir.

Bu hissədə Allah Rəsulunun müxtəlif elm sahələrinə aid məsələlər haqda dediyi sözlərin yenə Onun doğruluğuna şahidlik etməsindən qısaca danışmaq istəyirik.

Peyğəmbərimiz (s.a.s.) bizim dövrümüzə çox yaxın hadisələrdən də xəbər vermişdir. Bunlardan biri: “Ümmətlər, millətlər insanların bir-birini süfrəyə dəvət etməsi kimi bir-birini sizin üzərinizə dəvət edəcək və üstünüzə tökülüşəcəklər”. Biri soruşdu: “Bizim azlığımıza görəmi?” Allah Rəsulu: “Xeyr, əksinə, siz o gün çox olacaqsınız. Lakin selin ora-bura sürüyüb apardığı çör-çöp kimi Allah düşmənlərinizin ürəyindən sizdən qorxu hissini götürəcək və sizin qəlbinizə də “vəhən” salacaq”, – dedi.

Qədər Allah-Təalanın elmində əşyaya biçilmiş bir plan və layihədir. Bir şeyi bilmək onu meydana gətirmək demək deyil. Məsələn, beynimizdə bir binanın planını qursaq və ya yüzlərlə zavod tiksək, bunlar sırf beynimizdə planlaşdırdığımıza görə həyata keçməz. Onların ərsəyə gəlməsi üçün iradə və qüdrətə ehtiyac vardır. Əks halda layihəsini çəkdiyimiz bina və ya zavoddan bizdən başqa heç kimin xəbəri olmaz.

Peyğəmbərimizin başqalarından bir şey öyrənmədiyini göstərən əsas dəlil Qurani-Kərimdir. Quran kimi əsrlərə meydan oxuyan, saysız-hesabsız möcüzələri ehtiva edən, hər kəsi – alimi mütəfəkkiri, uşağı, böyüyü, aqili, cahili heyran edən, yanlışsız, qüsursuz və misilsiz bir kitabın “cahillyyə” dövrünün insanları tərəfindən öyrədildiyini iddia etmək nə ağıla sığar, nə də məntiqə!

Elm öyrənməyin bünövrəsini oxumaq və araşdırmaq təşkil edir. Peyğəmbərimizə (sallallahu əleyhi və səlləm) peyğəmbərliyin və vəhyin başlanğıcında “oxu” deyə əmr edilməsi də bunu göstərir.

İslam dini Quran və Səhih Sünnə ilə elmlərə üfüq açmış, möminləri bu üfüqlərdə qanad açmağa təşviq etmişdir.