İnsan ümidlə var olur, cəmiyyət onunla canlanıb inkişaf edir. Beləliklə, ümidini itirmiş insan ölü, ümiddən məhrum cəmiyyət isə iflicdir.

Bəzən insan fərqində olmadan imanını zədələyəcək, Allahı ittiham edici sözlər söyləyir. Qəzəb anında bu sözlər söylənmişsə belə, qəzəbi soyuyunca insan tövbə etməli, peşman olduğunu etiraf etməlidir. Əks təqdirdə uçurumun kənarında dayandığını iş işdən keçəndən sonra anlayar, o zaman da gec olar.

Müsəlman olaraq yaşamaq, müsəlman olaraq ölmək və axirət yurdunda salehlər arasına qatılmaq  üçün nə etmək lazımdır

Stress xarici və ya daxili mühitin mənfi, qeyri-spesifik amillərinin təsirinə cavab olaraq canlı orqanizmdə əmələ gələn spesifik fizioloji reaksiyanın adıdır. Stress bədənin kənar təsirlərə göstərdiyi fiziki və psixoloji-emosional reaksiyadır.

Sahib olduğumuz bütün nemətlər, qarşımıza çıxan hər bir çətinlik öz-özlüyündə bir imtahandır. Bununla yanaşı, ayə və hədislərin işığında bəzi mühüm sınaqları qeyd etməyə çalışacağıq.

Sual: Həşr nədir? Həşrə inanmağın faydaları nələrdir? Əgər uşaqdan böyüyə, xəstədən sağlama hər kəsi xoşbəxt etməyi düşünürsünüzsə, bütün könüllərə həşr əqidəsini nəqş etməyə çalışın. Yalnız bu zaman gənclər nizam-intizama, qayda-qanuna tabe olacaq, uşaqlar yaramazlıqdan əl çəkəcək, yaşlılar Cənnət yolçuları kimi xoşbəxt yaşayacaq, o evdə səadət məşəli alovlanmağa başlayacaq və o ailənin üzvləri axirətə getmədən üxrəvi ab-hava hiss edəcək, nəticə olaraq, dünyada Cənnəti yaşayacaqlar.

İmanın məqbul olması üçün bəzi şərtlər vardır:

Ümumən İslam alimləri “iman”la “İslam” kəlmələrinin bir-birindən fərqlənmədiyini və eyni məna kəsb etdiyini bildirmişlər. Ancaq bəzi alimlərə görə, bu iki anlayış arasında incə bir fərq vardır.

Əməl nədir? Əməl nəzəri olan imanın həyata tətbiq edilməsi, yəni əməli şəkildə ortaya qoyulmasıdır. Bu cəhətdən əməli şəkildə ortaya qoyulan əsaslar nəzəri imanı qüvvətləndirir. Nəticə etibarilə, əməldə əksini tapmayan, praktik cəhətdən özünü göstərməyən həyatın sabitqədəm olması və ziqzaq çəkməməsi müşküldür.

Bir əsərin və ya bir əl işinin sənət əsəri kimi daşıdığı dəyərlə onun maddi qiyməti ayrı-ayrı şeylərdir. Bəzən bunların qiyməti eyni olur. Bəzən sənət əsərinin ərsəyə gətirilməsində işlənən metal daha qiymətli olur, bəzən də beş manatlıq dəmir parçasından beş min manatlıq sənət əsəri hazırlanır.

İnsan çox zəif və aciz varlıqdır. Özünün başına gələn və ya yan-yörəsindəki insanların düçar olduğu müsibətlər qarşısında çox vaxt aciz qalır. Bu müsibətlər imansız və ya imanı zəif olan kəslərə həddən artıq pis təsir edir.

İmanın dərəcəsi şəxslərdən asılıdır. Kimisi güclü imanı ilə bir mənada dünyaya meydan oxuyur. Kimisi də imanlı olmasına baxmayaraq, iman əsaslarına nazik iplə bağlıdır. Bu səbəbdən imanı qüvvətli və zəif olması baxımından iki qismə ayıra bilərik:

İman əsaslarına inanma baxımından imanda artma və ya azalma olmur. Bir insan bu əsasların hamısını qəbul edib birinə və ya bir neçəsinə iman etməsə, iman gətirmiş sayılmır.

İslam alimləri imanı icmali və təfsili olmaqla iki qismə ayırmışlar.

Peyğəmbərlərə iman gətirmək imanın altı əsasından biridir. Peyğəmbərlərə iman etmək onların Allah tərəfindən seçilib göndərildiyinə və Allahdan aldıqları bütün bəyanların həqiqət olduğuna inanmaq deməkdir. Allah-Təala fərq qoymadan bütün peyğəmbərlərə inanmağı hər bir müsəlmana fərz buyurmuşdur.

Böyük bir İslam alimi bu suala belə cavab verir: “Şübhəsiz ki, insanda hürriyyət və seçmə qabiliyyəti vardır. Və o hürriyyət, iradə və seçimə görə də günah və savab, yaxşı və pis əməllər insana aid edilir. İnsanın iradə və istəyinin meydana gələn nəticələrdə rolu nə qədər olur-olsun, o iradə Uca Yaradan tərəfindən şərt və səbəb olaraq […]

İnsan fitrətində hər bir gözəllik və yaxşılığa sahiblənmə, onlarla öyünmə, iftixar etmə, qürurlanma duyğusu vardır. Məhz bu yerdə qədər araya girir və: “Lovğalanma, edən sən deyilsən”, − deyərək insanı görülən gözəl işlərə baxıb qürurlanmaqdan, təkəbbür və mənəm-mənəmlik hissinə qapılmaqdan qoruyur. Çünki yaxşı əməllərin işlənməsini istəyən ilahi iradə, onların yerinə yetirilməsi üçün lazımi qabiliyyət və gücü verən də ilahi qüdrətdir. Lakin bu məqamda məsuliyyət və mükəlləfiyyət prinsipi ortadan qalxmasın deyə İslamın ixtiyar (iradə) prinsipi işə düşüb: “Sən məsulsan, çünki seçən sənsən”, − deyir, insana məsuliyyətini xatırladır.

Bir dağ təsəvvür edək. Tutalım, dağın şimal tərəfində bir nəfər, cənub tərəfində də bir nəfər dayanıb. Belə vəziyyətdə şimal tərəfdə dayanan şəxs cənub tərəfdə olan adamı görə, onun nə elədiyini bilə bilərmi? Mümkün deyil, çünki qarşısındakı dağ ona mane olur. Bu, cənubdakı adama da aiddir. İndi bir başqa varlıq götürək. Bu varlıq dağın lap zirvəsindədir və hər iki adamın nə etdiyini çox aydın görür. Allah-Təala da bu cürdür. O, zaman və məkanın fövqündə dayanır və elmi ilə keçmişlə gələcəyi bir nöqtədə görür və bilir. İnsan isə zaman və məkan çərçivəsindən kənara çıxa bilmir.

İnsanın hüzur, qəlb rahatlığı və həqiqi səadətə çatmasında axirət inancının özünəməxsus yeri var. Çünki axirətə imanın uşaqlara, qocalara, fiziki qüsuru olanlara, gənclərə, müsibətə düçar olmuş insanlara bir çox faydaları vardır.

Doğruluq peyğəmbərliyin ən mühüm əsasıdır. Peyğəmbərlik doğruluq mehvəri ilə hərəkət edir. Peyğəmbərlərin ağzından çıxan hər kəlmə, hər hərf haqdır, həqiqətdir. Çünki onlar heç bir yanlış söz danışmazlar. Yalan onların həndəvərinə də yaxın düşməz.