Allah qorxusu

وَيُحَذِّرُكُمُ اللّٰهُ نَفْسَهُ

Allah sizi Ona üsyan etməkdən çəkindirir. {“Ali İmran” surəsi, 3/28}

وَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ

Yalnız Məndən qorxun! {“Bəqərə” surəsi, 2/40}

وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ

Şübhəsiz ki, Rəbbinin məqamından (hüzurunda haqq-hesab üçün durmaqdan) qorxanları iki cənnət (Ədn nə Nəim cənnətləri) gözləyir! {“Rahmən” surəsi, 55/46}

يَا اَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْءٌ عَظ۪يمٌ * يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرٰى النَّاسَ سُكَارٰى وَمَا هُمْ بِسُكَارٰى وَلكِنَّ عَذَابَ اللّٰهِ شَد۪يدٌ

Ey insanlar! Rəbbiniz üsyan etməkdən çəkinin. (Həqiqətən, qiyamət gününün (axır saatın) zəlzələsi dəhşətli şeydir! Onu gördüyünüz gün hər bir əmzikli qadın əmizdirdiyi uşağını unudacaq, hər bir hamilə qadın yükünü (vaxtından əvvəl) yerə qoyacaq (uşaq salacaq). İnsanları sərxoş görəcəksən, halbuki onlar sərxoş deyillər. Ancaq Allahın əzabı çox şiddətlidir! {“Həcc” surəsi, 22/1-2}

يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ * وَأُمِّهِ وَأَبِيهِ * وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ * لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ

O gün insan öz qardaşından, anasından, atasından, zövcəsindən və oğullarından belə qaçacaq.O gün onların dərd və əndişəsi başından aşacaq! {“Əbəsə” surəsi, 80/34-37}

 عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: حَدَّثَنَا رَسُولُ اللّٰهِ وَهُوَ الصَّادِقُ الْمَصْدُوقُ: «إِنَّ أَحَدَكُمْ يُجْمَعُ خَلْقُهُ في بَطْنِ أُمِّهِ أَرْبَع۪ينَ يَوْمًا نُطْفَةً ثُمَّ يَكُونُ عَلَقَةً مِثْلَ ذٰلِكَ، ثُمَّ يَكُونُ مُضْغَةً مِثْلَ ذٰلِكَ، ثُمَّ يُرْسَلُ

الْمَلَكُ فَيَنْفُخُ فِيهِ الرُّوحَ وَيُؤْمَرُ بِأَرْبَعِ كَلِمَاتٍ: بِكَتْبِ رِزْقِةِ وَأَجَلِهِ وَعَمَلِهِ وَشَقِيٌّ أَوْ سَع۪يدٌ. فَوَ الَّذ۪ي لَا إِلٰهَ غَيْرُهُ إِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَعْمَلُ عَمَلَ أَهْلِ الْجَنَّةِ حَتّٰى مَا يَكُونُ بَيْنَهُ وَبَيْنَهَا إِلَّا ذِرَاعٌ، فَيَسْبِقُ

عَلَيْهِ الْكِتَابُ فَيَعْمَلُ بِعَمَلِ أَهْلِ النَّارِ فَيَدْخُلُهَا، وَإِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَعْمَلُ بِعَمَلِ أَهْلِ النَّارِ حَتّٰى مَا يَكُونُ بَيْنَهُ وَبَيْنَهَا إِلَّا ذِرَاعٌ فَيَسْبِقُ عَلَيْهِ الْكِتَابُ فَيَعْمَلُ بِعَمَلِ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَيََدْخُلُهَا»

İbn Məsud (r.a.) nəql edir: “Bizə doğrunu söyləyən və doğruluğu təsdiq edilən Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurdu:

“Hər bir insanın yaradılışı ilk öncə ana bətnində qırx gün ərzində cəm edilir, nütfə olur. Sonra ikinci qırx günlük müddət ərzində nütfə əlaqa (laxtalanmış qana) çevrilir. Bir o qədər də keçəndən sonra bir parça ət (mudğa) olur. Daha sonra bir mələk göndərilir və mələyə ona ruh üfürərək dörd şey – ruzisini, əcəlini, əməlini, səadət əhli (Cənnət), yoxsa şəqavət (Cəhənnəm əhli) olacağını yazmaq əmr olunur”.

Abdullah ibn Məsud deyir: “Bir Allaha and olsun ki, bir nəfər ömrü boyu Cənnət əhlinin əməlini işləsə və Cənnətə sadəcə yarım qol məsafəsi qalsa da, Kitaba əməl etmədiyi üçün cəhənnəm əhlinin əməllərini işləyər və Cəhənnəmə gedər. Yenə biriniz Cəhənnəm əhlinin əməlini işləsə və onunla Cəhənnəm arasında yarım qol məsafə qalsa da, Kitaba əməl etdiyi üçün son anda Cənnət əhli kimi davranar və Cənnətə gedər”. [Buxari, Bədül-xəlq 6, Qədər 1; Müslim, Qədər 1]

 عَنْ أَنَسٍ قَالَ: بَلَغَ رَسُولَ اللّٰهِ عَنْ أَصْحَابِهِ شَيْءٌ فَخَطَبَ، فَقَالَ: «عُرِضَتْ عَلَيَّ الْجَنَّةُ وَالنَّارُ، فَلَمْ أَرَ كَالْيَوْمِ فِي الْخَيْرِ وَالشَّرِّ، وَلَوْ تَعْلَمُونَ مَا أَعْلَمُ لَضَحِكْتُمْ قَل۪يلًا وَلَبَكَيْتُمْ كَث۪يرًا» فَمَا

أَتٰى عَلٰى أَصْحَابِ رَسُولِ اللّٰهِ  يَوْمٌ أَشَدُّ مِنْهُ غَطَّوْا رُؤُوسَهُمْ وَلَهُمْ خَن۪ينٌ.

Hz. Ənəs (r.a.) nəql edir:

“Rəsulullaha (s.ə.s.) əshabı haqqında bir məsələ çatdırılmışdı. Rəsulullah həmin məsələ barədə danışdı və buyurdu: “Cənnət və Cəhənnəm mənə göstərildi. Xeyir və şərdə belə bir gün görmədim. Əgər bildiklərimi bilsəydiniz, az gülər və çox ağlayardınız”. Allah Rəsulunun (s.ə.s.) səhabələri üçün bu gün kimi çətin və ağır gün olmamışdı. Başlarını aşağı salaraq hıçqıra-hıçqıra ağlayıb inlədilər”. [Müslim, Fədail 134]

 عَنْ عَدِيِّ بْنِ حَاتِمٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «مَا مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا سَيُكَلِّمُهُ رَبُّهُ لَيْسَ بَيْنَهُ وَبَيْنَهُ تَرْجُمَانٌ، فَيَنْظُرُ أَيْمَنَ مِنْهُ فَلَا يَرٰى إِلَّا مَا قَدَّمَ، وَيَنْظُرُ أَشْأَمَ مِنْهُ فَلَا يَرٰى إِلَّا مَا قَدَّمَ، وَيَنْظُرُ بَيْنَ

يَدَيْهِ فَلَا يَرٰى إِلَّا النَّارَ تِلْقَاءَ وَجْهِهِ، فَاتَّقُوا النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ»

Adiy ibn Hatim (r.a.) Allah Rəsulunun  (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir:

“Rəbbiniz sizin hər birinizlə vasitəçi olmadan, birbaşa danışacaq. İnsan o vaxt sağına baxacaq, yaxşı əməllərini görəcək. Soluna baxacaq, pis əməllərini görəcək. Qabağına baxanda da qarşısında yalnız Cəhənnəmi görəcək.Madam ki vəziyyət belədir, nə qədər imkanınız var, yarım xurma ilə də olsa, Cəhənnəmdən qorunmağa çalışın”. [Buxari, Zəkat 9; Müslim, Zəkat 67]

 عَنْ أَب۪ي ذَرٍّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «إِنّ۪ي أَرٰى مَالَا تَرَوْنَ، أَطَّتِ السَّمَاءُ وَحُقَّ لَهَا أَنْ تَئِطَّ، مَا فِيهَا مَوْضِعُ أَرْبَعِ أَصَابِعَ إِلَّا وَمَلَكٌ وَاضِعٌ جَبْهَتَهُ سَاجِدًا لِلّٰهِ تَعَالٰى، وَاللّٰهِ لَوْ تَعْلَمُونَ مَا أَعْلَمُ

لَضَحِكْتُمْ قَل۪يلاً وَلَبَكَيْتُمْ كَث۪يرًا وَمَا تَلَذَّذْتُمْ بِالنِّسَاءِ عَلَى الْفُرُشِ وَلَخَرَجْتُمْ إِلَى الصُّعُدَاتِ تَجْأَرُونَ إِلَى اللّٰهِ تَعَالٰى»

Əbu Zərr (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu bəyan etmişdir:

“Mən sizin görmədiyinizi görür və bilmədiyinizi bilirəm. Ah, bilirsiniz, göy elə bir gurultu ilə qıcırdayıb inlədi ki. Belə də olmalı idi. Çünki göylərdə hər yer mələklərin səcdəgahıdır, dörd barmaq qədər də boş yer yoxdur. Allaha and olsun ki, əgər ilahi əzəmət haqda mənim bildiyimi bilsəydiniz, az gülər, çox ağlardınız, hətta zövcələrinizlə birlikdə olmaqdan qaçar, dağlara və səhralara üz tutub fəryadla Allaha yalvarardınız”. [Tirmizi, Zühd 9]

 عَنْ أَب۪ي بَرْزَةَ نَضْلَةَ بْنِ عُبَيْدٍ الْأَسْلَمِيِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «لَا تَزُولُ قَدَمَا عَبْدٍ حَتّٰى يُسْأَلَ عَنْ عُمُرِهِ ف۪يمَ أَفْنَاهُ، وَعَنْ عِلْمِهِ ف۪يمَ فَعَلَ فِيهِ، وَعَنْ مَالِهِ مِنْ أَيْنَ اكْتَسَبَهُ، وَف۪يمَ أَنْفَقَهُ، وَعَنْ

جِسْمِهِ ف۪يمَ أَبْلَاهُ»

Əbu Bərzə Nadlə ibn Ubeyd əl-Əsləmi (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Qiyamət günü heç bir qul ömrünü harada keçirməsi, biliyindən necə istifadə etməsi, malını hansı yollarla qazanıb haralarda xərcləməsi və vücudunu haralarda əldən salması xüsuslarında hesaba çəkilməmiş bir addım da ata bilməz”. [Tirmizi, Qiyamət 1]

 عَنْ أَب۪ي سَع۪يدٍ الْخُدْرِيِّ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «كَيْفَ أَنْعَمُ وَصَاحِبُ الْقَرْنِ قَدِ الْتَقَمَ الْقَرْنَ وَاسْتَمَعَ الْإِذْنَ مَتٰى يُؤْمَرُ بِالنَّفْخِ فَيَنْفُخُ» فَكَأَنَّ ذٰلِكَ ثَقُلَ عَلٰى أَصْحَابِ رَسُولِ اللّٰهِ  فَقَالَ لَهُمْ:

«قُولُوا حَسْبُنَا اللّٰهُ وَنِعْمَ الْوَك۪يلُ»

Əbu Səid əl-Xudri (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğu-nu bəyan etmişdir:

“Sur sahibi (İsrafil əleyhissalam) sura üfləmək üçün intizarla izin gözlədiyi halda, mən dünya nemətlərindən istifadə etməyi necə düşünə bilərəm?” Və Rəsulullah səhabələrin bu sözlərdən sarsıldığını görüb: “Hasbunallahi və niməl-vəkil – Allah bizə kafidir, O, nə gözəl vəkildir!” deyin,”– buyurdu”. [Tirmizi, Qiyamət 8]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «مَنْ خَافَ أَدْلَجَ وَمَنْ أَدْلَجَ بَلَغَ الْمَنْزِلَ، أَلَا إِنَّ سِلْعَةَ اللّٰهِ غَالِيَةٌ، أَلَا إِنَّ سِلْعةَ اللّٰهِ الْجَنَّةُ»

Əbu Hureyrə (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“(Düşmən hücumundan) qorxan adam gecə yola düşər. Gecə yola çıxan da məqsədinə çatar. Allahın nemətinin çox dəyərli olduğunu bilin. Bunu da yaxşı bilin ki, Allahın neməti Cənnətdir”. (Tirmizi, Qiyamət 18)

İzah: Cənnət ucuz olmadığı kimi, Cəhənnəm də lüzumsuz deyil. Axirət yolçusu ona hücum edən, onu yoldan azdıran maddi-mənəvi düşmənlərdən qorunmaq üçün gecə oyaq qalıb yola çıxan insanlar kimi olmalı, gecə ibadətlərini yerinə yetirməklə qəbrini nurlandırmalıdır.

 عَنْ عَائِشَةَ ، قَالَتْ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ ، يَقُولُ: «يُحْشَرُ النَّاسُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حُفَاةً عُرَاةً غُرْلاً» قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللّٰهِ الرِّجَالُ وَالنِّسَاءُ جَم۪يعًا يَنْظُرُ بَعْضُهُمْ إِلٰى بَعْضٍ؟ قَالَ: «يَا عَائِشَةُ

اَلْأَمْرُ أَشَدُّ مِنْ أَنْ يُهِمَّهُمْ ذٰلِكَ» وَف۪ي رِوَايَةٍ: «اَلْأَمْرُ أَهَمُّ مِنْ أَنْ يَنْظُرَ بَعْضُهُمْ إِلٰى بَعْضٍ»

 Həzrəti Aişə (r.anhə) nəql edir: “Allah  Rəsulu (s.ə.s.) belə bu­yurdu:

– İnsanlar Qiyamət günü ayaqyalın,çılpaq və sünnətsiz dirildiləcək (həşr ediləcək).

Mən:

– Ey Allahın Rəsulu, qadınlar və kişilər birlikdə həşr edilsə, bir-birinə baxmazlarmı? – dedim. Allah Rəsulu (s.ə.s.):

– Aişə! Məsələ o qədər ciddi və çətin olacaq ki, onlar bu cür şeyləri düşünə bilməyəcək,– buyurdu”. [Buxari, Riqaq 45; Müslim, Cənnət 56]

Başqa bir rəvayətdə “Vəziyyət o qədər ciddi və dəhşətli olacaq ki, onlar bir-birinə baxa bilməyəcək” qeydi vardır.