إِنَّ اللّٰهَ اشْتَرٰى مِنَ الْمُؤْمِن۪ينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْج۪يلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفٰى بِعَهْدِهِ مِنَ اللّٰهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذ۪ي بَايَعْتُمْ بِهِ وَذٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظ۪يمُ

Allah, şübhəsiz ki, Allah yolunda vuruşub öldürən və öldürülən möminlərin canlarını və mallarını Cənnət müqabilində satın almışdır. Bu, Allahın Tövratda, İncildə və Quranda verdiyi vəddir. Allahdan daha çox əhdə vəfa edən kimdir? Etdiyiniz sövdəyə görə sevinin. Bu, böyük qurtuluşdur (uğurdur)! [“Tövbə” surəsi, 9/111]

لَا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِن۪ينَ غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّٰهُ الْمُجَاهِد۪ينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِد۪ينَ دَرَجَةً وَكُلًّا وَعَدَ اللّٰهُ الْحُسْنٰى وَفَضَّلَ اللّٰهُ الْمُجَاهِد۪ينَ عَلَى الْقَاعِد۪ينَ أَجْرًا عَظ۪يمًا * دَرَجَاتٍ مِنْهُ وَمَغْفِرَةً وَرَحْمَةً وَكَانَ اللّٰهُ غَفُورًا رَح۪يمًا

Üzrsüz səbəbdən cihaddan qalan möminlərlə Allah yolunda öz malları və canları ilə cihad edən (vuruşan) kimsələr bir olmazlar. Allah malları və canları ilə vuruşanları cihada getməyənlərdən dərəcə etibarilə üstün etmişdir. Allah bunların hamısına (hər ikisinə) cənnəti vəd etmişdir. (Lakin) Allah mücahidlərə (evlərində) oturanlardan daha böyük mükafatlarla imtiyaz vermişdir. (Onları) Allah tərəfindən yüksək dərəcələr, bağışlanma və mərhəmət gözləyir. Allah bağışlayandır, rəhm edəndir. {“Nisa” surəsi, 4/95-96}

يَاأَيُّهَا الَّذ۪ينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلٰى تِجَارَةٍ تُنْج۪يكُمْ مِنْ عَذَابٍ أَل۪يمٍ * تُؤْمِنُونَ بِاللّٰهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ ذٰلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ * يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَيُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ تَجْر۪ي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً ف۪ي جَنَّاتِ عَدْنٍ ذٰلِكَ الْفَوْزُ الْعَظ۪يمُ * وَأُخْرٰى تُحِبُّونَهَا نَصْرٌ مِنَ اللّٰهِ وَفَتْحٌ قَر۪يبٌ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِن۪ينَ

Ey iman gətirənlər! Sizə elə bir ticarət (qazanc yolu) göstərimmi ki, o, sizi şiddətli əzabdan xilas etsin? (O qazanc yolu budur: ) Allaha və Onun Peyğəmbərinə iman gətirəsiniz. Allah yolunda malınız və canınızla vuruşasınız (cihad edəsiniz). Bilsəniz, bu, sizin üçün nə qədər xeyirlidir! (Əgər belə etsəniz) O, sizin günahlarınızı bağışlayar və sizi (ağacları) altından çaylar axan cənnətlərə və Ədn cənnətlərindəki gözəl saraylara daxil edər. Bu, böyük qurtuluşdur (uğurdur)! (Sizi hələ) sevdiyiniz başqa bir şey (bir nemət) də – Allah dərgahından kömək və yaxın zəfər gözləyir. Möminlərə bunlarla müjdə ver! {“Saff” surəsi, 61/10-13}

كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَكُمْ وَعَسٰى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَعَسٰى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَاللّٰهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ

(Allahın düşmənlərinə qarşı) döyüş (cihad) xoşunuza gəlmədiyi halda, sizə vacib edildi. Bəzən xoşlamadığınız bir şey sizin üçün xeyirli, bəzən də xoşladığınız bir şey sizin üçün zərərli ola bilər. (Onu) Allah bilir, siz bilməzsiniz. {“Bəqərə” surəsi, 2/216}

اِنْفِرُوا خِفَافًا وَثِقَالاً وَجَاهِدُوا بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ ذٰلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنتُمْ تَعْلَمُونَ

(Ey möminlər!) Ağırlı-yüngüllü hamınız cihada çıxıb malınız və canınızla Allah yolunda vuruşun! Bilsəniz, bu, sizin üçün nə qədər xeyirlidir! {“Tövbə” surəsi, 9/41}

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اللّٰهِ : أَيُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: «إ۪يمَانٌ بِاللّٰهِ وَرَسُولِهِ» ق۪يلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: «اَلْجِهَادُ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ» ق۪يلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: «حَجٌّ مَبُرُورٌ»

Əbu Hureyrə (r.a.) rəvayət edir:

“Allah Rəsuluna (s.ə.s.) “Hansı əməl fəzilətlidir?” sualını verdilər. “Allah və Rəsuluna iman etmək,” – deyə cavab verdi. “Ondan sonra hansı?” – dedilər. “Allah yolunda cihad etmək,”– deyə eyni cavabı verdi. “Bəs ondan sonra hansıdır?” – deyiləndə: “Həcci-məbrur (Allah və qul haqqına riayət olunaraq edilən, riya qarışmamış məqbul həcc),” – buyurdu”. [Buxari, Həcc 4; Müslim, İman 135]

 عَنْ أَنَسٍ  أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  قَالَ: «لَغَدْوَةٌ في سَب۪يلِ اللّٰهِ أَوْ رَوْحَةٌ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا فِيهَا»

Hz. Ənəsin (r.a.) nəql etdiyinə görə,  Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Səhər və ya axşam istənilən vaxtda Allah rizası istiqamətində cihad məqsədilə bir dəfə yürümək (dinə xidmət qayəsiylə çalışıb-çabalamaq) dünya və dünyada hər şeydən daha xeyirlidir”. [Buxari, Cihad 5; Müslim, İmarə 112]

 عَنْ أَب۪ي سَع۪يدٍ الْخُدْرِيِّ  قَالَ: أَتٰى رَجُلٌ رَسُولَ اللّٰهِ  فَقَالَ: أَيُّ النَّاسِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: «مُؤْمِنٌ يُجَاهِدُ بِنَفْسِهِ وَمَالِهِ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ» قَالَ: ثُمَّ مَنْ؟ قَالَ: «مُؤْمِنٌ في شِعْبٍ مِنَ الشِّعَابِ يَعْبُدُ اللّٰهَ وَيَدَعُ النَّاسَ مِنْ شَرِّهِ»

Əbu Səid əl-Xudri (r.a.) nəql edir:

“Bir nəfər Allah Rəsulunun (s.ə.s.) hüzuruna gəldi və: “Əməlinə görə hansı insan fəzilətlidir?” – deyə soruşdu. Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Allah yolunda canı və malı ilə cihad edən mömin,” – buyurdu. Həmin adam: “Ondan sonra kim gəlir?” – deyə sual verdi. “O da hər hansı bir vadidə inzivaya çəkilib Allaha ibadət edən, şər və zərəri insanlara toxunmasın deyə onlardan uzaqlaşan mömindir,” – buyurdu”. [Buxari, Cihad 2; Müslim, İmarə 122]

 عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ  أَنَّ رَسُولَ اللّٰه ، قَالَ: « رِبَاطُ يَوْمٍ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيا وَمَا عَلَيْهَا، وَمَوْضِعُ سَوْطِ أَحَدِكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا عَلَيْهَا، وَالرَّوْحَةُ يَرُوحُهَا الْعَبْدُ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ تَعَالٰى أَوِ الْغَدْوَةُ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا عَلَيْهَا ».

Səhl ibn Sadın (r.a.) nəql etdiyinə görə,  Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Allah yoluna həsr edilən (cihadda, keşikdə keçən) bircə gün dünyadan və dünyada olan hər şeydən daha xeyirlidir. Bu yolda işlətdiyiniz qamçının Cənnətdə tutduğu azca yer də dünya və dünyadakı hər şeydən daha xeyirlidir. Qulun səhər, yaxud axşam hər hansı bir vaxtda Allah rizası üçün cihad qayəsi ilə yol getməsi (xidmət düşüncəsi ilə çalışıb-çabalaması) dünya və dünyadakı hər şeydən daha xeyirlidir”. [Buxari, Cihad 6; Müslim, İmarə 113]

 عَنْ فَضَالَةَ بْنِ عُبَيْدٍ  أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  قَالَ: «كُلُّ مَيِّتٍ يُخْتَمُ عَلٰى عَمَلِهِ إِلَّا الْمُرَابِطَ في سَب۪يلِ اللّٰهِ، فَإِنَّهُ يُنَمّٰى لَهُ عَمَلُهُ إِلٰى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَيُؤَمَّنُ فِتْنَةَ الْقَبْرِ»

Fadalə ibn Ubeydin (r.a.) bəyan etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Hər kəsin əməl dəftəri vəfatıyla bağlanır, möhürlənir. Ancaq Allah yolunda olan murabit bundan fərqlidir. Çünki onun əməli Qiyamət gününədək lehinə çoxalır və qəbir fitnəsindən də hifz olunur”. [Əbu Davud, Cihad 15; Tirmizi, Fədailul-Cihad 2]

İzah: Murabit özünü Haqq yoluna həsr edən, yalnız davasını, məfkurəsini düşünən insandır. O, vətəninə yönələn bütün təhlükələrin qarşısını almağı həyatının qayəsi bilir və bununla yanaşı, ona lütf edilən ilahi bərəkəti də başqa insanlara çatdırmağı ən böyük vəzifə hesab edir.

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «تَضَمَّنَ اللّٰهُ لِمَنْ خَرَجَ ف۪ي سَب۪يلِهِ لَا يُخْرِجُهُ إِلَّا جِهَادٌ ف۪ي سَب۪يل۪ي وَإ۪يمَانٌ ب۪ي وَتَصْد۪يقٌ بِرُسُل۪ي فَهُوَ ضَامِنٌ أَنْ أُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ أَوْ أَرْجِعَهُ إِلٰى مَنْزِلِهِ الَّذ۪ي خَرَجَ مِنْهُ بِمَا نَالَ مِنْ أَجْرٍ أَوْ غَن۪يمَةٍ، وَالَّذ۪ي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ مَا مِنْ كَلْمٍ يُكْلَمُ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ إِلَّا جَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَهَيْئَتِهِ يَوْمَ كُلِمَ لَوْنُهُ لَوْنُ دَمٍ وَر۪يحُهُ ر۪يحُ مِسْكٍ، وَالَّذ۪ي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَوْلَا أَنْ أَشُقَّ عَلَى الْمُسْلِم۪ينَ مَا قَعَدْتُ خِلَافَ سَرِيَّةٍ تَغْزُو ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ أَبَدًا، ولٰكِنْ لَا أَجِدُ سَعَةً فَأَحْمِلَهمْ وَلَا يَجِدُونَ سَعَةً وَيَشُقُّ عَلَيْهِمْ أَنْ يَتَخَلَّفُوا عَنِّي، وَالَّذ۪ي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَوَدِدْتُ أَنْ أَغْزُوَ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ فَأُقْتَلَ، ثُمَّ أَغْزُوَ فَأُقْتَلَ، ثُمَّ أَغْزُوَ فَأُقْتَلَ»

Əbu Hureyrənin (r.a.) nəql etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Allah Onun rizası istiqamətində cihada gedən adam haqda: “Onu yollara salan başqa bir məqsəd deyil, yalnız Mənim rizamı qazanma yolunda mücahidə eşqi, Mənə dərin imanı, elçilərimə və onların bəyanlarına ürəkdən inamıdır,” – buyuraraq onu ehsan və lütfü ilə qarşılayacağını vəd edir.

Allah o səmimi qulunu əgər həmin qul şəhadət şərbəti içərsə, Cənnətə göndərəcəyinə, qazi olarsa, dünyəvi-uxrəvi qənimət və mükafatla evinə döndərəcəyinə söz verir. Məhəmmədin (s.ə.s.) canı qüdrət əlində olan Allaha and olsun ki, Haqq rizası yolunda alınan yara Qiyamət günü olduğu kimi gəlir; rəngi qan rəngi, qoxusu də müşk ətridir. Məhəmmədin (s.ə.s.) canı qüdrət əlində olan Allaha and olsun ki, əgər müsəlmanlara məşəqqət verəcəyini bilməsəm, Allah üçün cihada gedən heç bir ordudan geri qalmazdım. Lakin mənim bütün möminləri göndərməyə imkanım olmadığı kimi onların da imkanları buna əl vermir. Mənim getməyim, onların arxada qalması onlara ağır gəlir. Məhəmmədin (s.ə.s.) canı qüdrət əlində olan Allaha and olsun ki, nə qədər arzu edirəm, Allah yolunda səfərə çıxan hər orduya qoşulum, hər döyüşə gedən orduya qatılım və layiqincə mücahidə edəndən sonra öldürülüm. Sonra Allah məni yenidən diriltsin, yenə öldürülüm, sonra yenə diriltsin, yenə öldürülüm”. [Müslim, İmare 103]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: مَرَّ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللّٰهِ  بِشِعْبٍ فِيهِ عُيَيْنَةٌ مِنْ مَاءٍ عَذْبَةٌ فَأَعْجَبَتْهُ فَقَالَ: لَوِ اعْتَزَلْتُ النَّاسَ فَأَقَمْتُ ف۪ي هٰذَا الشِّعْبِ وَلَنْ أَفْعَلَ حَتّٰى أَسْتَأْذِنَ رَسُولَ اللّٰهِ ، فَذُكِرَ ذٰلِكَ لِرَسُولِ اللّٰهِ  فَقَالَ: «لَا تَفْعَلْ فَإِنَّ مُقَامَ أَحَدِكُمْ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ أَفْضَلُ مِنْ صَلَاتِهِ في بَيْتِهِ سَبْع۪ينَ عَامًا، أَلَا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللّٰهُ لَكُمْ وَيُدْخِلَكُمُ الْجَنَّةَ؟ اُغْزُوا ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ، مَنْ قَاتَلَ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ فُوَاقَ نَاقَةٍ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ».

Əbu Hureyrə (r.a.) nəql edir:

“Bir səhabə vahədən keçərkən yolda kiçik bulaq gördü və oradan xoşu gəldi. Öz-özünə: “İnsanlardan əl-ayaq çəkib bu sulu yerdə təkbaşına yaşasam, necə də gözəl olardı,” – deyə düşündü, amma arxasınca: “Allah Rəsulundan (s.ə.s.) izinsiz belə bir şeyi qətiyyən edə bilmərəm,” – dedi. Onun arzusunu Rəsulullaha (s.ə.s.) çatdırdılar. Bunu eşidən Allah Rəsulu (s.ə.s.) buyurdu: “Sən belə bir şeyi etmə. Çünki bir nəfərin Haqq rizası istiqamətində sabitqədəm olması (xidmətdən əl çəkməməsi) evində oturub yetmiş il namaz qılmasından (şəxsi kamala çatmaq məqsədilə ibadət etməsindən) daha üstündür. İstəmirsinizmi ki, Allah sizi bağışlasın və Cənnətə göndərsin? Əgər bunu istəyirsinizsə, onda Onun rizasını qazanmaq üçün maddi və mənəvi fədakarlıq edərək mücahidə (cihad) edin. Çünki kim Allah rizası üçün bir dəvə sağımının vaxtı qədər də cihad edib vuruşarsa, Cənnətə getməyə haqq qazanar”. [Tirmizi, Fədailul-Cihad 17]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ ق۪يلَ: يَا رَسُولَ اللّٰهِ، مَا يَعْدِلُ الْجِهَادَ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ؟ قَالَ: «لَا تَسْتَط۪يعُونَهُ» فَأَعَادُوا عَلَيْهِ مَرَّتَيْنِ أَوْ ثَلَاثًا كُلَّ ذٰلِكَ يَقُولُ: «لَا تَسْتَط۪يعُونَ» ثُمَّ قَالَ: «مَثَلُ الْمُجَاهِدِ ف۪ي سِب۪يلِ اللّٰهِ كَمَثَلِ الصَّائِمِ الْقَائِمِ الْقَانِتِ بِآيَاتِ اللّٰهِ لَا يَفْتُرُ مِنْ صَلَاةٍ وَلَا صِيَامٍ حَتّٰى يَرْجِعَ الْمُجَاهِدُ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ».

Əbu Hureyrə (r.a.) rəvayət edir:

“(Səhabələr) Allah Rəsuluna (s.ə.s.): “Ya Rəsulallah! Allah yolunda cihada bərabər başqa bir əməl varmı?” – deyə sual verdilər. “Var, amma sizin ona gücünüz çatmaz,” – buyurdu. Bu sual iki və ya üç dəfə təkrar verildi və O (s.ə.s.), hər dəfə eyni cavabı verdi. Daha sonra izah etdi: “Allah yolunda olan mücahid gündüzləri saim (oruclu), gecələri qaim (namazlı), Allahın ayələrinə (əmr və qadağalarına) sayğılı, huşyar bir qəlbə sahib və – Allah rizası üçün səfərə çıxan mücahid cəbhədən dönənə qədər – fasiləsiz namaz qılıb oruc tutan adam kimidir (yəni heç kəs bu qədər ibadət edə bilməz, dolayısilə, mücahidin savabına da heç kim çata bilməz)”. [Buxari, Cihad 1; Müslim, İmarə 110]

 عَنْ أَب۪ي بَكْرِ بْنِ أَب۪ي مُوسٰى الْأَشْعَرِيِّ، قَالَ: سَمِعْتُ أَب۪ي  وَهُوَ بِحَضْرَةِ الْعَدُوِّ يَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «إِنَّ أَبْوَابَ الْجَنَّةِ تَحْتَ ظِلَالِ السُّيُوفِ» فَقَامَ رَجُلٌ رَثُّ الْهَيْئَةِ فَقَالَ: يَا أَبَا مُوسٰى أَأَنْتَ سَمِعْتَ رَسُولَ اللّٰهِ  يَقُولُ هٰذَا؟ قَالَ: نَعَمْ فَرَجَعَ إِلٰى أَصْحَابِهِ فَقَالَ: «أَقْرَأُ عَلَيْكُمُ السَّلَامَ» ثُمَّ كَسَرَ جَفْنَ سَيْفِهِ فَأَلْقَاهُ، ثُمَّ مَشٰى بِسَيْفِهِ إِلَى الْعَدُوِّ فَضَرَبَ بِهِ حَتّٰى قُتِلَ»

Əbu Musa əl-Əşarinin (r.a.) oğlu Əbu Bəkir demişdir:

“Atamın cəbhədə düşməni gözləyərkən bu hədisi rəvayət etdiyini eşitdim: “Cənnətin qapıları qılıncların kölgələri altındadır”. O əsnada köhnə  paltarlı, yorğun-arğın görünüşlü bir adam ayağa qalxıb: “Ey Əbu Musa! Sən bunu şəxsən Allah Rəsulunun (s.ə.s.) dilindən eşimisən?” – dedi. Atam: “Bəli” – deyə cavab verdi. Həmin adam bu gözəl xəbəri təsdiq etdirdəndən sonra silahdaşlarının yanına qayıtdı və: “Allah sizə salamatlıq və qurtuluş nəsib etsin!” – dedi və ardınca qılıncının qınını qırıb atdı. Daha sonra yalın qılıncla düşmənə hücum elədi və ölənə qədər döyüşdü”. [Müslim, İmarə 146]

 عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ   قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  يقُولُ: «عَيْنَانِ لَا تَمَسُّهُمَا النَّارُ، عَيْنٌ بَكَتْ مِنْ خَشْيَةِ اللّٰهِ، وَعَيْنٌ بَاتَتْ تَحْرُسُ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ»

İbn Abbasın (r.a.) nəql etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“İki göz var ki, Cəhənnəm odu onlara toxunmaz: biri, Allah qorxusundan ağlayan göz, digəri də vətəni gözləyən təhlükələr qarşısında qəlbi çırpınan və “düşmən haradan, hansı gədikdən içəri soxular”, “hansı vəziyyətdə bizi məğlub edər” əndişəsi ilə keşik çəkən göz”. [Tirmizi, Fədailul-Cihad 12]

 عَنْ أَنَسٍ  أَنَّ فَتًى مِنْ أَسْلَمَ قَالَ: يَا رَسُولَ اللّٰهِ إِنّ۪ي أُر۪يدُ الْغَزْوَ وَلَيْسَ مَع۪ي مَا أَتَجَهَّزُ بِهِ، قَالَ: «اِئْتِ فُلَانًا فَإِنَّهُ كَانَ قَدْ تَجَهَّزَ فَمَرِضَ » فَأَتَاهُ فَقَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  يُقْرِئُكَ السَّلَامَ وَيَقُولُ أَعْطِنِي الَّذ۪ي تَجَهَّزْتَ بِهِ، قَالَ: يَا فُلَانَةُ، أَعْطِيهِ الَّذ۪ي كُنْتُ تَجَهَّزْتُ بِهِ وَلَا تَحْبِس۪ي مِنْهُ شَيْئًا فَوَاللّٰهِ لَا تَحْبِس۪ي مِنْهُ شَيْئًا فَيُبَارَكَ لَكِ فِيهِ.

Hz. Ənəs (r.a.) nəql edir:

“Əsləm qəbiləsindən bir cavan: “Ey Allahın Rəsulu! Mən cihada getmək istəyirəm, amma yanımda lazımi ləvazimatım yoxdur,” – dedi. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) buyurdu: “Filan adamın yanına get! O, cihad niyyəti ilə hazırlaşmışdı, ancaq xəstələndi”. Əmri alan cavan da həmin adamın yanına gələrək: “Allah Rəsulunun (s.ə.s.) sənə salamı var. Cihad üçün hazırladığın ləvazimatı mənə verməyi məsləhət gördü,” – dedi. Gənci dinləyən adam (xəstə olduğu üçün) zövcəsinə səsləndi: “Xanım! Hazırladığın ləvazimatı bu gəncə ver. Nəbadə o ləvazimatlardan bir dənəsini belə saxlayasan. Allah xatirinə, ondan heç bir şeyi əsirgəmə ki, hasil olan mükafat və bərəkətini sən də qazanasan”. [Müslim, İmarə 134]

  عَنِ الْبَرَاءِ  قَالَ: أَتٰى النَّبِيَّ  رَجُلٌ مُقَنَّعٌ بِالْحَد۪يدِ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللّٰهِ أُقَاتِلُ أَوْ أُسْلِمُ؟ فَقَالَ: «أَسْلِمْ، ثُمَّ قَاتِلْ» فَأَسْلَمَ، ثُمَّ قَاتَلَ فَقُتِلَ فَقَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «عَمِلَ قَل۪يلاً وَأُجِرَ كَث۪يرًا»

Hz. Bəra (r.a.) nəql edir:

“Başdan ayağa silahlı və zirehli bir adam Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) hüzuruna gəlib: “Ya Rəsulallah! Əvvəlcə döyüşüm, yoxsa müsəlman olum?” – dedi. Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Əvvəlcə müsəlman ol, sonra döyüş!” – buyurdu. Rəsulullahın bu tövsiyəsindən sonra əvvəlcə müsəlman oldu, sonra döyüş meydanına yollandı və bir müddət sonra şəhid edildi. Şəhadət şərbətini içəndən sonra  Allah Rəsulu  (s.ə.s.) onun haqqında belə buyurdu: “Az əməl işlədi, amma çox mükafat qazandı”. [Buxari, Cihad 13; Müslim, İmarə 144]

 عَنْ أَنَسٍ  أَنَّ النَّبِيَّ  قَالَ: «مَا أَحَدٌ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ يُحِبُّ أَنْ يَرْجِعَ إِلَى الدُّنْيَا وَلَهُ مَا عَلَى الْأَرْضِ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا الشَّه۪يدُ، يَتَمَنّٰى أَنْ يَرْجِعَ إِلَى الدُّنْيَا فَيُقْتَلَ عَشْرَ مَرَّاتٍ، لِمَا يَرٰى مِنَ الْكَرَامَةِ».

Hz. Ənəsin (r.a.) nəql etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Şəhidlər istisna olmaqla, Cənnətə girənlərin heç biri bütün dünyanı versələr belə, dünyaya qayıtmaq istəməz. Şəhid isə şəhadətin fəzilətini və nə qədər yüksək məqam olduğunu haqqəl-yəqin dərəcəsində bildiyi üçün dünyaya qayıtmaq və on dəfə şəhid olmaq istəyər”. [Buxari, Cihad 21; Müslim, İmarə 109]

 عَنْ أَب۪ي قَتَادَةَ  أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  قَامَ فِيهمْ فَذَكَرَ أَنَّ الْجِهَادَ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ وَالْإ۪يمَانَ بِاللّٰهِ، أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فَقَامَ رَجُلٌ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللّٰهِ أَرَأَيْتَ إِنْ قُتِلْتُ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ أَتُكَفَّرُ عَنّ۪ي خَطَايَايَ؟ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللّٰهِ : «نَعَمْ إِنْ قُتِلْتَ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ وَأَنْتَ صَابِرٌ مُحْتَسِبٌ مُقْبِلٌ غَيْرُ مُدْبِرٍ» ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «كَيْفَ قُلْتَ؟ » قَالَ: أَرَأَيْتَ إِنْ قُتِلْتُ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ أَتُكَفَّرُ عَنّ۪ي خَطَايَايَ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «نَعَمْ وَأَنْتَ صَابِرٌ مُحْتَسِبٌ مُقْبِلٌ غَيْرُ مُدْبِرٍ إِلَّا الدَّيْنَ، فَإِنَّ جِبْر۪يلَ  قَالَ ل۪ي ذٰلِكَ».

Əbu Qatədə (r.a.) nəql edir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.) aramızda oturmuşdu. Ayağa qalxdı və ən fəzilətli əməlin Haqq yolunda cihad və Allaha iman etmək olduğunu dedi. Bundan sonra bir nəfər qalxıb: “Ey Allahın Rəsulu! Əgər Allah yolunda şəhid olsam, günahlarıma kəffarə olar (günahlarım  bağışlanar)?” – deyə soruşdu. Allah Rəsulu (s.ə.s.) buyurdu: “Bəli, (aldığın yara və s. əziyyətlərə) səbir etsən, (heç bir dünya mənfəəti düşünmədən) cəhdlərinin əvəzini yalnız Allahdan gözləsən və düşmənlə vuruşarkən möhkəm dayanıb qaçmadan ilayi-kəlimətullah yolunda şəhid olsan, günahlarına kəffarə olar”. Bir az sonra  Allah Rəsulu (s.ə.s.) həmin şəxsdən: “Necə demişdin?” – deyə soruşdu. O da: “Allah yolunda şəhid olsam, günahlarıma kəffarə olar?” – deyə soruşmuşdum” dedi. Allah Rəsulu (s.ə.s.) bu dəfə buyurdu: “Əlbəttə, (aldığın yara və s. əziyyətlərə) səbir etsən, (heç bir dünya mənfəəti düşünmədən) cəhdlərinin əvəzini yalnız Allahdan gözləsən, düşmənlə vuruşarkən möhkəm dayanıb qaçmadan ilayi-kəlimətullah yolunda şəhid olsan, qul haqqı istisna olmaqla, günahlarına kəffarə olar. Çünki qul haqqı istisnasını mənə şəxsən Cəbrail xatırlatdı”. [Müslim, İmarə 117]

 عَنْ جَابِرٍ  قَالَ: قَالَ رَجُلٌ أَيْنَ أَنَا يَا رَسُولَ اللّٰهِ إِنْ قُتِلْتُ؟ قَالَ: «فِي الْجَنَّةِ» فَأَلْقٰى تَمَرَاتٍ كُنَّ ف۪ي يَدِهِ ثُمَّ قَاتَلَ حَتّٰى قُتِلَ.

Hz. Cabir (r.a.) nəql edir:

“Bir igid (döyüş meydanında vuruşarkən): “Ya Rəsulallah! Əgər məni öldürsələr, harada olacağam? Cənnətdə, yoxsa Cəhənnəmdə?” – deyə soruşdu. Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Cənnətdəsən,” buyurdu. Müjdəni alan həmin adam dərhal əlində (yediyi) bir neçə xurmanı bir kənara tullayıb düşmən cərgələrinə hücum çəkdi və şəhid olana qədər döyüşdü”. [Müslim, İmarə 143]

 عَنْ أَنَسٍ  قَالَ اِنْطَلَقَ رَسُولُ اللّٰهِ  وَأَصْحَابُهُ حَتّٰى سَبَقُوا الْمُشْرِك۪ينَ إِلٰى بَدْرٍ وَجَاءَ الْمُشْرِكُونَ فَقَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «لَا يَقْدَمَنَّ أَحَدٌ مِنْكُمْ إِلٰى شَيْءٍ حَتّٰى أَكُونَ أَنَا دُونَهُ» فَدَنَا الْمُشْرِكُونَ فَقَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «قُومُوا إِلٰى جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمٰوَاتُ وَالْأَرْضُ» قَالَ: يَقُولُ عُمَيْرُ بْنُ الْحُمَامِ الْأَنْصَارِيُّ : يَا رَسُولَ اللّٰهِ جَنَّةٌ عَرْضُهَا السَّمٰوَاتُ وَالْأَرْضُ؟ قَالَ: «نَعَمْ» قَالَ: بَخٍ بَخٍ فَقَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «مَا يَحْمِلُكَ عَلٰى قَوْلِكَ بَخٍ بَخٍ؟» قَالَ لَا وَاللّٰهِ يَا رَسُولَ اللّٰهِ إِلَّا رَجَاءَ أَنْ أَكُونَ مِنْ أَهْلِهَا، قَالَ: «فَإِنَّكَ مِنْ أَهْلِهَا» فَأَخْرَجَ تَمَرَاتٍ مِنْ قَرَنِهِ فَجَعَلَ يَأْكُلُ مِنْهُنَّ، ثُمَّ قَالَ لَئِنْ أَنَا حَييِتُ حَتّٰى آكُلَ تَمَرَات۪ي هٰذِهِ إِنَّهَا لَحَيَاةٌ طَو۪يلَةٌ، فَرَمٰى بِمَا مَعَهُ مِنَ التَّمْرِ ثُمَّ قَاتَلَهُمْ حَتّٰى قُتِلَ.

Hz. Ənəs (r.a.) nəql edir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.) səhabələri ilə yola çıxdı və müşriklərdən əvvəl Bədrə çatıb burada mövqe tutdu. Elə bu vaxt müşriklər də gəlib hazırlaşmağa başladılar. Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Heç kim  mənsiz, özbaşına bir iş görməsin,” – deyə möminlərə xəbərdarlıq etdi. Müşrik ordusu yaxınlaşmağa başlayanda Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Göylərlə yerin arası qədər geniş olan Cənnətə qovuşmaq üçün ayağa qalxın,” – əmrini verdi. Bu əsnada ənsar Umeyr ibn əl-Humam (r.a.) soruşdu: “Ya Rəsulallah! Göylərlə yerin arası qədər geniş olan Cənnət dediniz?” Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Bəli” – buyurdu. Umeyr: “Nə yaxşı! Nə xoş!” – dedi. Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Niyə belə deyirsən?” – deyə soruşdu. Umeyr: “Vallah, bu sözləri başqa məqsədlə deyil, sırf Cənnət əhlindən olmaq istədiyim üçün dedim, ya Rəsulallah,” – dedi. Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Sən Cənnət əhlindənsən!” – deyə ona müjdə verdi. Hz. Umeyr (r.a.) heybəsindən bir az xurma çıxarıb yeməyə başladı. Heç bir neçə xurma yeməmişdi ki, “Bu xurmaları yeyib qurtarana qədər də yaşamaq mənim üçün uzun vaxt sayılır (Cənnətin müjdəsini almışam, ona qovuşmaq üçün daha nəyi gözləyirəm?),” – dedi və xurmaları kənara tullayıb döyüşə atıldı. Və axırda şəhid oldu”. [Müslim, İmarə 145]

 عَنْ أَنَسٍ  قَالَ: جَاءَ نَاسٌ إِلَى النَّبِيِّ  أَنِ ابْعَثْ مَعَنَا رِجَالاً يُعَلِّمُونَا الْقُرْآنَ وَالسُّنَّةَ فَبَعَثَ إِلَيْهِم سَبْع۪ينَ رَجُلاً مِنَ الْأَنْصَارِ يُقَالُ لَهُمُ الْقُرَّاءُ، فِيهِمْ خَال۪ي حَرَامٌ، يَقْرَؤُونَ الْقُرْآنَ وَيَتَدَارَسُونَهُ بِاللَّيْلِ يَتَعَلَّمُونَ وَكَانُوا بِالنَّهَارِ يَجِيئُونَ بِالْمَاءِ فَيَضَعُونَهُ فِي الْمَسْجِدِ وَيَحْتَطِبُونَ فَيَب۪يعُونَهُ وَيَشْتَرُونَ بِهِ الطَّعَامَ لِأَهْلِ الصُّفَّةِ وَلِلْفُقَرَاءِ فَبَعَثَهُمُ النَّبِيُّ  فَعَرَضُوا لَهُمْ فَقَتَلُوهُمْ قَبْلَ أَنْ يَبْلُغُوا الْمَكَانَ فَقَالُوا: اَللّٰهُمَّ بَلِّغْ عَنَّا نَبِيَّنَا أَنَّا قَدْ لَق۪ينَاكَ فَرَض۪ينَا عَنْكَ وَرَض۪يتَ عَنَّا. وَأَتٰى رَجُلٌ حَرَامًا خَالَ أَنَسٍ مِنْ خَلْفِهِ فَطَعَنَهُ بِرُمْحٍ حَتّٰى أَنْفَذَهُ فَقَالَ حَرَامٌ: فُزْتُ وَرَبِّ الْكَعْبَةِ فَقَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «إِنَّ إِخْوَانَكُمْ قَدْ قُتِلُوا وَإِنَّهُمْ قَالُوا: اَللّٰهُمَّ بَلِّغْ عَنَّا نَبِيَّنَا أَنَّا قَدْ لَق۪ينَاكَ فَرَض۪ينَا عَنْكَ وَرَض۪يتَ عَنَّا»

Hz. Ənəs (r.a.) nəql edir:

“Bəzi insanlar Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) hüzuruna gəlib: “Bizə Quran və sünnəti öyrətmək üçün müəllimlər göndərin?” – deyə xahiş etdilər. Allah Rəsulu (s.ə.s.) onlara dayım Haram da daxil, ənsardan yetmiş nəfər “qurra” göndərdi. (Suffə əshabından olan) bu yetmiş nəfər Quran oxuyur, gecələr Allah kəlamını müzakirə edib öyrənirdilər. Gündüzləri də məscidə su daşıyır, odun yığıb satır, pulu ilə Suffə əhli və kasıblara yemək alırdılar. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) onların yanına bu hasbi (təmənnasız, fədakar) insanları göndərmişdi. Lakin möminlər həmin yerə çatmadan hücuma məruz qaldı və şəhid edildi. Onlar (şəhid olmamışdan əvvəl) belə dedilər: “Allahım! Peyğəmbərimizə bizim xəbərimizi çatdır. Çatdır, Sənə qovuşduğumuzu, Sənin bizdən razı olduğunu, bizim də Səndən razı olduğumuzu”. Elə bu vaxt bir adam yaxınlaşıb Hz. Ənəsin dayısı Hz. Harama nizəsini elə sapladı ki, kürəyindən girib sinəsindən çıxdı. Bu vaxt Haramın dilindən “Kəbənin Rəbbinə and olsun ki, qurtuldum!” sözləri töküldü. Bu hadisə baş verərkən Allah Rəsulu (s.ə.s.) Mədinədə səhabələrinə belə demişdi: “Sizin qardaşlarınız (Maunə quyusunun başında) şəhid edildilər. Onlar şəhadət şərbətini içərkən belə dedilər: “Allahım! Bizim xəbərimizi Peyğəmbərimizə çatdır… Çatdır, Sənə qovuşduğumuzu. Sənin bizdən razı olduğunu, bizim də Səndən razı olduğumuzu…” [Buxari, Cihad 9; Müslim, İmarə 147]

 عَنْ أَنَسٍ  أَنَّ أُمَّ الرُّبَيِّعِ بِنْتَ الْبَرَاءِ وَهِيَ أُمُّ حَارِثَةَ بْنِ سُرَاقَةَ، أَتَتِ النَّبِيَّ  فَقَالَتْ: يَا رَسُولَ اللّٰهِ أَلَا تُحَدِّثُن۪ي عَنْ حَارِثَةَ؟ وَكَانَ قُتِلَ يَوْمَ بَدْرٍ فَإِنْ كَانَ فِي الْجَنَّةِ صَبَرْتُ وَإِنْ كَانَ غَيْرَ ذٰلِكَ اجْتَهَدْتُ عَلَيْهِ فِي الْبُكَاءِ فَقَالَ: «يَا أُمَّ حَارِثَةَ إِنَّهَا جِنَانٌ فِي الْجَنَّةِ وَإِنَّ ابْنَكِ أَصَابَ الْفِرْدَوْسَ الْأَعْلٰى»

Hz. Ənəs (r.a.) nəql edir:

“Ümmü Harisə ibn Suraqa adı ilə tanınan Ümmü ər-Rubeyyi bint əl-Bəra (Bədrdə öldürülən oğlunun vəziyyətindən xəbər tutmaq üçün) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) hüzuruna gələrək dedi: “Ya Rəsulallah! Oğlum Harisənin aqibətinin necə olduğunu deyə bilərsən? Əgər o şəhid olub Cənnətə gedibsə, ağlamayacağam, yox, belə deyilsə, onun üçün yas tutub ağlayacağam”. Allah Rəsulu  (s.ə.s.) cavabı ilə ona həyat bəxş etdi: “Ümmü Harisə! Cənnət bir deyil ki! Cənnətin içində cənnətlər var. Sənin oğlun onların ən ucası olan Firdovs cənnətindədir”. [Buxari, Cihad 14]

 عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللّٰهِ  قَالَ: جِيءَ بِأَب۪ي إِلَى النَّبِيِّ  قَدْ مُثِّلَ بِهِ فَوُضِعَ بَيْنَ يَدَيْهِ فَذَهَبْتُ أَكْشِفُ عَنْ وَجْهِهِ فَنَهَان۪ي قَوْمٌ فَقَالَ النَّبِيُّ : «مَا زَالَتِ الْمَلَائِكَةُ تُظِلُّهُ بِأَجْنِحَتِهَا»

Cabir ibn Abdullah (r.a.) rəvayət edir:

“(Uhudda şəhid edilən) atamın (müşriklər tərəfindən) müslə (işgəncə) edilmiş cəsədini gətirib Rəsulullahın (s.ə.s.) qabağına qoydular. Üzünü açmaq üçün getdim, lakin bəzi səhabələr mənə mane oldular. Bu əsnada Allah Rəsulu (s.ə.s.) atamın (zahirən bu halda olsa da) mənəvi halını xəbər vermək üçün buyurdu: “Mələklər qanadları ilə dayanmadan ona kölgə salır, təşrif məqsədilə dövrəyə alırlar”. [Buxari, Cihad 20; Müslim, Fədailus-səhabə 129]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «مَا يَجِدُ الشَّه۪يدُ مِنْ مَسِّ الْقَتْلِ إِلَّا كَمَا يَجِدُ أَحَدُكُمْ مِنْ مَسِّ الْقَرْصَةِ»

Əbu Hureyrənin (r.a.) nəql etdiyinə görə,  Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Şəhidin can verərkən çəkdiyi ağrı sizin ancaq yüngülcə çimdiklənəndə və ya birə dişləyəndə hiss etdiyiniz ağrı qədər xəfifdir”. [Tirmizi, Fədailul-Cihad 26]

 عَنْ عَبْدِ اللّٰهِ بْنِ أَب۪ي أَوْفٰى  أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  ف۪ي بَعْضِ أَيَّامِهِ الَّت۪ي لَقِيَ فِيهَا الْعَدُوَّ انْتَظَرَ حَتّٰى مَالَتِ الشَّمْسُ، ثُمَّ قَامَ فِي النَّاسِ فَقَالَ: «أَيُّهَا النَّاسُ، لَا تَتَمَنَّوْا لِقَاءَ الْعَدُوِّ وَاسْأَلُوا اللّٰهَ الْعَافِيَةَ، فَإِذَا لَق۪يتُمُوهُمْ فَاصْبِرُوا وَاعْلَمُوا أَنَّ الْجَنَّةَ تَحْتَ ظِلَالِ السُّيُوفِ» ثُمَّ قَالَ: «اَللّٰهُمَّ مُنْزِلَ الْكِتَابِ وَمُجْرِيَ السَّحَابِ وَهَازِمَ الْأَحْزَابِ اِهْزِمْهُمْ وَانْصُرْنَا عَلَيْهِمْ»

Abdullah ibn Əbi Avfa (r.anhumə) rəvayət edir: “Allah Rəsulu (s.ə.s.) bir müharibədə düşmənlə qarşılaşdığı zaman dərhal döyüşə başlamamış, günəş batana qədər gözləmişdi. Sonra ayağa qalxıb döyüşçülərə belə xitab etdi: “Ey səhabələrim! Düşmənlə qarşılaşmağı arzulamayın. Əksinə, Allahdan həmişə əfv və əmin-amanlıq diləyin. Yox, əgər onlarla qarşılaşsanız, onda səbir edib mətin dayanın. Və yaxşı bilin ki, Cənnət qılıncların kölgəsi altındadır”. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) bu xitabından sonra belə dua etdi: “Ey Quranı göndərən, səmada buludları gəzdirən və Mədinə qabağına toplaşmış bu ərəb qəbilələrini darmadağın edən Allahım! Bu kafirlər ordusunu pərişan edib birliyini poz. Onlarla mübarizədə bizi yardımınla qüvvətləndir, müzəffər et”. [Buxari, Cihad 112; Müslim, Cihad 20]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «مَنِ احْتَبَسَ فَرَسًا ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ إ۪يمَانًا بِاللّٰهِ وَتَصْد۪يقًا بِوَعْدِهِ فَإِنَّ شِبَعَهُ وَرَيَّهُ وَرَوْثَهُ وَبَوْلَهُ ف۪ي م۪يزَانِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»

Əbu Hureyrə (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir: “Allaha inanaraq və Onun (yolunda xidmətin mükafatını verəcəyi) vədini təsdiq edərək ilayi-kəlimatullah yolunda istifadə olunmaq üçün bir at bəsləyən adam o atın yediyindən içdiyinə, peynindən sidiyinə qədər hər şeyini Qiyamət günü savab kimi tərəzidə görəcək”. [Buxari, Cihad 45]

 عَنْ عُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ الْجُهَنِيِّ  قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  وَهُوَ عَلَى الْمِنْبَرِ يَقُولُ: وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُم مِنْ قُوَّةٍ أَلَا إِنَّ الْقُوَّةَ الرَّمْيُ، أَلَا إِنَّ الْقُوَّةَ الرَّمْيُ، أَلَا إِنَّ الْقُوَّةَ الرَّمْيُ».

Uqbə ibn Amir əl-Cuhəni (r.a.) nəql edir:

“Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) minbərdə “Düşmənlərə qarşı gücünüz çatdığı qədər qüvvə hazırlayın!” {“Ənfal”surəsi, 8/60} ayəsini oxudu və ardınca “qüvvə hazırlamağın” nə olduğunu belə açıqladı: “Yaxşı bilin ki, qüvvə atmaqdır, qüvvə atmaqdır, qüvvə atmaqdır (ox, nizə və s. silahlardan istifadə etmək və onları təkmilləşdirməkdir)”. [Müslim, İmarə 167]

 عَنْ عُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ  قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  يَقُولُ: «إِنَّ اللّٰهَ يُدْخِلُ بِالسَّهْمِ ثَلَاَثةَ نَفَرٍ الْجَنَّةَ: صَانِعُهُ يَحْتَسِبُ ف۪ي صَنْعَتِهِ الْخَيْرَ وَالرَّامِيَ بِهِ وَمُنْبِلَهُ، وَارْمُوا وَارْكَبُوا، وَأَنْ تَرْمُوا أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ تَرْكَبُوا. وَمَنْ تَرَكَ الرَّمْيَ بَعْدَ مَا عُلِّمَهُ رَغْبَةً عَنْهُ فَإِنَّهَا نِعْمَةٌ تَرَكَهَا» أَوْ قَالَ: «كَفَرَهَا».

Uqbə ibn Amirin (r.a.) nəql etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Allah bir oxla üç adamı Cənnətə qoyar: oxu “xeyrə səbəb olar və xeyir gətirər” ümidi ilə düzəldən ustanı, onu Allah rizası üçün atanı və atana kömək edəni. Atıcılıq və miniciliyə səhlənkar yanaşmayın, özünüzü belə vərdişlərdə inkişaf etdirin. Mənə görə, mahir atıcılıq yaxşı minicilikdən daha üstündür. Atıcılıq təlimi keçəndən sonra ona meyil göstərməyən (onunla məşğul olmayan, tərgidən), ondan əl çəkən insan ona verilmiş mühüm bir neməti tərk etmiş və ya nankorluq etmiş olar”. [Əbu Davud, Cihad 23]

 عَنْ أَب۪ي أُمَامَةَ  أَنَّ رَجُلاً قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ اِئْذَنْ ل۪ي فِي السِّيَاحَةِ فَقَالَ النَّبِيُّ  إِنَّ سِيَاحَةَ أُمَّتِي الْجِهَادُ ف۪ي سَب۪يلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ

Əbu Umamə (r.a.)  nəql edir:

“Bir səhabə: “Mənə səfərə çıxmağa izin ver, ya Rəsulallah!” – deyə icazə istədi. Allah Rəsulu (s.ə.s.) bir möminin səfərə hansı məqsədlə çıxmalı olduğunu belə xatırlatdı: “Şübhəsiz, mənim ümmətim səfərə Allah (azzə və cəllə) yolunda cihad və ilayi-kəlimatullah qayəsi ilə çıxar (elə olmalıdır)”. [Əbu Davud, Cihad 6]

İzah: İdeal mömin həyatda müəyyən plan və proqram əsasında yaşayan və ilk hədəfi Allah rizasını qazanmaq olan insandır. Bu səbəbdən o, səfərə çıxarkən də niyyətinə nəzər yetirər; elm öyrənmək, Haqq dostlarının məclislərində iştirak etmək, ticarət, sağlamlıq və s. səbəblərə görə yola çıxar. Məqsədsiz, vaxt keçirmək və haram işlər görmək düşüncəsi ilə edilən səfərlər Allah rizasına ziddir. Buna görə də hər vəziyyətdə niyyətlərimizin və əməllərimizin Allahın rizasına uyğun olmasına diqqət etməliyik.

 عَنْ أَب۪ي أُمَامَةَ  عَنِ النَّبِيِّ ، قَالَ: «مَنْ صَامَ يَوْمًا ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ جَعَلَ اللّٰهُ بَيْنَهُ وَبَيْنَ النَّارِ خَنْدَقًا كَمَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ»

Əbu Umamənin (r.a.) nəql etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Bir mücahid cihadda Allah rizası üçün bir gün oruc tutarsa, Uca Allah onunla Cəhənnəm arasında yerlə göy arası enində xəndək açar”. [Tirmizi, Fədailul-Cihad 39]

İzah: Oruc mücahidin fiziki güc və qabiliyyətinə zərər vermirsə, tutmaq fəzilətlidir; beləliklə, həm cihad, həm də oruc savabını qazanar.

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قال: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «مَنْ مَاتَ وَلَمْ يَغْزُ وَلَمْ يُحَدِّثْ بِهِ نَفْسَهُ مَاتَ عَلٰى شُعْبَةٍ مِنَ نِفَاقٍ»

Əbu Hureyrə (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Kim ilayi-kəlimətullah uğrunda heç bir cihadda iştirak etməmiş və iştirakı da arzu etməmiş ölərsə, bir növ münafiqlik içində ölüb gedər”. [Müslim, İmarə 158]

 عَنْ عَبْدِ اللّٰهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «مَا مِنْ غَازِيَةٍ أَوْ سَرِيَّةٍ تَغْزُو فَتَغْنَمَ وَتَسْلَمَ إِلَّا كَانُوا قَدْ تَعَجَّلُوا ثُلُثَيْ أُجُورِهِمْ، وَمَا مِنْ غَازِيَةٍ أَوْ سَرِيَّةٍ تُخْفِقُ وَتُصَابُ إِلَّا تَمَّ لَهُمْ أُجُورُهُمْ»

Abdullah ibn Amr ibn əl-As (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Səfərə çıxan hansı qoşun olur-olsun, döyüşüb qənimət əldə edər və sağ-salamat geri qayıdarsa, onlar üçün ayırılan mükafatın üçdə birini almış sayılır. Əksinə, səfərə çıxıb qənimət əldə etməyən, şəhid və ya qazi kimi qayıdan əsgərlərin mükafatı isə daha sonra axirətdə tam verilir (xidmətdə öndə, məvacib almaqda arxada olmağın mükafatını axirətdə artıqlaması ilə alırlar)”. [Müslim, İmarə 154]

 عَنْ أَب۪ي أُمَامَةَ  عَنِ النَّبِيِّ  قَالَ: «مَنْ لَمْ يَغْزُ أَوْ يُجَهِّزْ غَازِيًا أَوْ يَخْلُفْ غَازِيًا ف۪ي أَهْلِهِ بِخَيْرٍ أَصَابَهُ اللّٰهُ بِقَارِعَةٍ قَبْلَ يَوْمِ الْقِيَامَةِ»

Əbu Umamə (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu rəvayət edir:

“Kim şəxsən cihadda iştirak etməz və ya səfərə çıxan bir əsgəri təchiz etməz, yaxud da səfərə çıxan qazinin yurdunda qalan ailəsinə sahib çıxıb yaxşı davranmazsa, Allah Qiyamətdən əvvəl onu ağır müsibətə düçar edər”. [Əbu Davud, Cihad 17]