فَبَشِّرْ عِبَادِ  الَّذ۪ينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ

Söz (öyüd-nəsihət) dinləyib ən gözəlini (düzgününü) edənlərə müjdə ver {“Zümər” surəsi, 39/17-18}

يُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَهُمْ فِيهَا نَع۪يمٌ مُق۪يمٌ

Rəbbi onları ilahi bir mərhəmət (bağışlanma), razılıq və içərisində onlar üçün tükənməz nemətlər olan cənnətlərlə müjdələyir. {“Tövbə” surəsi, 9/21}

وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّت۪ي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ

Sizə vəd olunan Cənnətlə sevinin! {“Fussilat” surəsi, 41/30}

وَلَقَدْ جَاءَتْ رُسُلُنَا إِبْرَاه۪يمَ بِالْبُشْرَى

Həqiqətən, elçilərimiz (mələklər) İbrahimə müjdə gətirdilər. {“Hud” surəsi, 11/69}

 عَنْ أَب۪ي مُوسٰى الْأَشْعَرِيِّ  أَنَّهُ تَوَضَّأَ ف۪ي بَيْتِهِ، ثُمَّ خَرَجَ فَقَالَ: لَأَلْزَمَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  وَلَأَكُونَنَّ مَعَهُ يَوْم۪ي هٰذَا فَجَاءَ الْمَسْجِدَ فَسَأَلَ عَنِ النَّبِيِّ  فَقَالُوا: وَجَّهَ هٰهُنَا، قَالَ: فَخَرَجْتُ عَلٰى أَثَرِهِ أَسْأَلُ عَنْهُ، حَتّٰى دَخَلَ بِئْرَ أَر۪يسٍ فَجَلَسْتُ عِنْدَ الْبَابِ حَتّٰى قَضَى رَسُولُ اللّٰهِ  حَاجَتَهُ وَتَوَضَّأَ فَقُمْتُ إِلَيْهِ فَإِذَا هُوَ قَدْ جَلَسَ عَلٰى بِئْرِ أَر۪يسٍ وَتَوَسَّطَ قُفَّهَا وَكَشَفَ عَنْ سَاقَيْهِ وَدَلَّاهُمَا فِي الْبِئْرِ فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ ثُمَّ انْصَرَفْتُ فَجَلَسْتُ عِنْدَ الْبَابِ فَقُلْتُ: لَأَكُونَنَّ بَوَّابَ رَسُولِ اللّٰهِ  الْيَوْمَ. فَجَاءَ أَبُو بَكْرٍ  فَدَفَعَ الْبَابَ فَقُلْتُ: مَنْ هٰذَا؟ فَقَالَ: أَبُو بَكْرٍ فَقُلْتُ: عَلٰى رِسْلِكَ، ثُمَّ ذَهَبْتُ فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللّٰهِ هٰذَا أَبُو بَكْرٍ يَسْتَأْذِنُ فَقَالَ: « ائْذَنْ لَهُ وَبَشِّرْهُ بِالْجَنَّةِ» فَأَقْبَلْتُ حَتّٰى قُلْتُ لِأَب۪ي بَكْرٍ: اُدْخُلْ وَرَسُولُ اللّٰهِ يُبَشِّرُكَ بِالْجَنَّةِ فَدَخَلَ أَبُو بَكْرٍ حَتّٰى جَلَسَ عَنْ يَم۪ينِ النَّبِيِّ  مَعَهُ فِي الْقُفِّ وَدَلّٰى رِجْلَيْهِ فِي الْبِئْرِ كَمَا صَنَعَ رَسُولُ وَكَشَفَ عَنْ سَاقَيْهِ، ثُمَّ رَجَعْتُ وَجَلَسْتُ وَقَدْ تَرَكْتُ أَخ۪ي يَتَوَضَّأُ وَيَلْحَقُن۪ي فَقُلْتُ: إِنْ يُرِدِ اللّٰهُ بِفُلَانٍ يُر۪يدُ أَخَاهُ خَيْرًا يَأْتِ بِهِ. فَإِذَا إِنْسَانٌ يُحَرِّكُ الْبَابَ فَقُلْتُ: مَنْ هٰذَا؟ فَقَالَ: عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ: فَقُلْتُ: عَلٰى رِسْلِكَ، ثُمَّ جِئْتُ إِلٰى رَسُولِ اللّٰهِ  فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ وَقُلْتُ: هٰذَا عُمَرُ يَسْتَأْذِنُ؟ فَقَالَ: «ائْذَنْ لَهُ وَبَشِّرْهُ بِالْجَنَّةِ» فَجِئْتُ عُمَرَ فَقُلْتُ: أَذِنَ وَيُبَشِّرُكَ رَسُولُ اللّٰهِ  بِالْجَنَّةِ فَدَخَلَ فَجَلَسَ مَعَ رَسُولِ اللّٰهِ  فِي الْقُفِّ عَنْ يَسَارِهِ وَدَلّٰى رِجْلَيْهِ فِي الْبِئْرِ، ثُمَّ رَجَعْتُ فَجَلَسْتُ فَقُلْتُ: إِنْ يُرِدِ اللّٰهُ بِفُلَانٍ خَيْرًا يَعْن۪ي أَخَاهُ يَأْتِ بِهِ. فَجَاءَ إِنْسَانٌ فَحَرَّكَ الْبَابَ فَقُلْتُ: مَنْ هٰذَا ؟ فَقَالَ: عُثْمَانُ بْنُ عَفَّانَ. فَقلْتُ: عَلٰى رِسْلِكَ وَجِئْتُ النَّبِيَّ  فَأْخْبَرْتُهُ فَقَالَ: «ائْذَنْ لَهُ وبَشِّرْهُ بِالْجَنَّةِ مَعَ بَلْوٰى تُص۪يبُهُ» فَجِئْتُ فَقُلْتُ: اُدْخُلْ وَيُبَشِّرُكَ رَسُولُ اللّٰهِ  بِالْجَنَّةِ مَعَ بَلْوٰى تُص۪يبُكَ فَدَخَلَ فَوَجَدَ الْقُفَّ قَدْ مُلِئَ فَجَلَسَ وِجاَهَهُمْ مِنَ الشِّقِّ الْآخَرِ. قَالَ سَع۪يدُ بْنُ الْمُسَيَّبِ: فَأَوَّلْتُهَا قُبُورَهُمْ.

Əbu Musa əl-Əşari (r.a.) nəql edir:

“Bir gün evimdə dəstəmaz alıb çölə çıxanda: “Bu gün Allah Rəsulunun (s.ə.s.) yanından ayrılmayacağam, həmişə Onunla birlikdə olacağam,” – deyə öz-özümə söz verdim. Sonra məscidə gedib camaatdan Rəsulullahın (s.ə.s.) harada olduğunu soruşdum. Onlar da: “Bu tərəfə doğru getdi,” – dedilər. Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) get­diyi yeri soruşa-soruşa nəhayət Quba məscidinin qərb tərəfində, Əris quyusunun yerləşdiyi bağa girdiyini öyrəndim. Bağa çatıb qapının yanında oturdum. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) ehtiyacını rəf edib dəstəmaz alanda qalxıb yanına getdim. Baxdım ki, quyunun kənarındakı daşların üstündə oturub, balaqlarını çırmalayıb ayaqlarını da quyuya sallayıb. Salam verib təkrar qapının yanına oturmaq üçün geri qayıtdım. Öz-özümə: “Bu gün Allah Rəsuluna (s.ə.s.) qapıçı olacağam,” – dedim. Bir az sonra qapı döyüldü. ”Kim­dir o?” – deyə soruşdum. “Əbu Bəkir,” – deyə səs gəldi. “Bir az gözlə,” – deyib Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) yanına getdim: “Ey Allahın Rəsulu! Əbu Bəkir gəlib sizin hüzurunuza girmək üçün izin istəyir,” – dedim. “Gəlsin, ona cənnətlik olduğu haqda göz ay­dınlığı ver,” – buyurdu. Qapıya yönəldim. Əbu Bəkrin yanına çatanda: ”Buyur gir və bir də Allah Rəsulu sənə cənnətlik olduğun haqda müjdə verməyi tapşırdı,” – dedim. Əbu Bəkir bağa girdi. Keçib Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) sağ tərəfində, quyunun ağzındakı daşın üstündə oturdu və Allah Rəsulunun (s.ə.s.) kimi ayaqlarını quyunun içinə salladı. Mən də qapının yanına qayıtdım. Evdən çıxarkən dəstəmaz alan qardaşım arxamca gələcəyini demişdi. Onu fikirləşərək öz-özümə: “Əgər Allah – qardaşımı nəzərdə tutaraq – filankəsə xeyir nəsib etmək istəsə, onu buraya bir yolla gətirər,” – dedim. Bir az sonra kiminsə qapını itələdiyini gördüm. “Kimdir o?” –  deyə səsləndim. “Ömər ibn əl-Xəttab” cavabını eşitdim.  “Bir az gözlə!” – deyib Allah Rəsulunun (s.ə.s.) yanına getdim. Salam verib: ”Ömər gəldi, zati-alinizin yanına buyurmaq üçün icazə istəyir,” – dedim. “Gəlsin, onun cənnətlik olduğunu müjdələ,” – buyurdu. Qapıya qayıdıb: “Allah Rəsulu (s.ə.s.) gəlməyinə icazə verdi və səni Cənnətlə müjdələdi,” – deyə xəbər verdim. Ömər dərhal içəri girdi. Allah Rəsulunun (s.ə.s.) sol tərəfinə keçdi, quyunun ətrafındakı daşın üstündə oturdu və ayaqlarını aşağıya salladı. Mən də dönüb təkrar qapının ağzında oturdum. Qardaşımın gəlməsini arzu edərək öz-özümə: “Əgər Allah filankəsə xeyir nəsib etmək istəsə, onu bir yolla buraya gətirər,” – dedim. Bu vaxt biri gəlib qapını çəkdi. “Kimdir o?” – deyə səslənəndə “Osman ibn Affan” cavabını verdi. “Bir az gözlə!” – deyə Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) yanına getdim və: “Osman gəldi,” – dedim. “Burax, gəlsin və başı nə qədər bəlalar çəksə də, onu xeyirli aqibətlə, yəni Cənnətlə müjdələ,” – buyurdu. Osmanın yanına qayıtdım və “Buyur, Allah Rəsulu (s.ə.s.) sənin başına bəzi bəlalar gəlsə də, cənnətə gedəcəyini müjdələdi,” – dedim. Osman dərhal içəri girdi. Allah Rəsulunun (s.ə.s.) yanına çatanda quyunun ətrafında oturmağa yer qalmadığını görüb onların qarşısına keçib başqa bir yerdə oturdu”.

Tabiundan Said ibn Müseyyəb hədislə əlaqəli deyir: “Mən onların bu şəkildə oturmasını məzarlarının yeri kimi izah etdim”. [Buxari, Fədailus-səhabə 5, Ədəb 119, Fitən 17; Müslim, Fədailus-səhabə 29]

 عَنْ ابْنِ شُمَاسَةَ قَالَ: حَضَرْنَا عَمْرَو بْنَ الْعَاصِ  وَهُوَ ف۪ي سِيَاقَةِ الْمَوْتِ فَبَكٰى طَو۪يلًا وَحَوَّلَ وَجْهَهُ إِلَى الْجِدَارِ فَجَعَلَ ابْنُهُ يَقُولُ: ياَ أَبَتَاهُ، أَمَا بَشَّرَكَ رَسُولُ اللّٰهِ  بِكَذَا؟ أَمَا بَشَّرَكَ رَسُولُ اللّٰهِ  بِكَذَا؟ فَأَقْبَلَ بِوَجْهِهِ فَقَالَ: إِنَّ أَفْضَلَ مَا نُعِدُّ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللّٰهِ إِنّ۪ي قَدْ كُنْتُ عَلٰى أَطْبَاقٍ ثَلَاثٍ: لَقَدْ رَأَيْتُن۪ي وَمَا أَحَدٌ أَشَدَّ بُغْضًا لِرَسُولِ اللّٰهِ  مِنّ۪ي وَلَا أَحَبَّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أَكُونَ قَدِ اسْتَمْكَنْتُ مِنْهُ فَقَتَلْتُهُ فَلَوْ مِتُّ عَلٰى تِلْكَ الْحَالِ لَكُنْتُ مِنْ أَهْلِ النَّارِ. فَلَمَّا جَعَلَ اللّٰهُ الْإِسْلَامَ ف۪ي قَلْبيِ أَتَيْتُ النَّبِيَّ  فَقُلْتُ: اُبْسُطْ يَم۪ينَكَ فَلْأُبَايِعْكَ فَبَسَطَ يِم۪ينَهُ فَقَبَضْتُ يَد۪ي فَقَالَ: «مَا لَكَ يَا عَمْرُو؟» قُلْتُ: أَرَدْتُ أَنْ أَشْتَرِطَ قَالَ: «تَشْتَرِطُ مَاذَا؟» قُلْتُ أَنْ يُغْفَرَ لِي، قَالَ: أَمَا عَلِمْتَ أَنَّ الْإِسْلَامَ يَهْدِمُ مَا كَانَ قَبْلَهُ وَأَنَّ الْهِجْرَةَ تَهْدِمُ مَا كَانَ قَبْلَهَا وَأَنَّ الْحَجَّ يَهْدِمُ مَا كَانَ قَبْلَهُ؟» وَمَا كَانَ أَحَدٌ أَحَبَّ إِلَيَّ مِنْ رَسُولِ اللّٰهِ  وَلَا أَجَلَّ ف۪ي عَيْنيِ مِنْهُ وَمَا كُنْتُ أُط۪يقُ أَنْ أَمْلَأَ عَيْن۪ي مِنْهُ إِجْلَالًا لَهُ وَلَوْ سُئِلْتُ أَنْ أَصِفَهُ مَا أَطَقْتُ، لِأَنّ۪ي لَمْ أَكُنْ أَمْلَأُ عَيْن۪ي مِنْهُ وَلَوْ مِتُّ عَلٰى تِلْكَ الْحَالِ لَرَجَوْتُ أَنْ أَكُونَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ. ثُمَّ وُلّ۪ينَا أَشْيَاءَ مَا أَدْر۪ي مَا حَال۪ي فِيهَا؟ فَإِذَا أَنَا مِتُّ فَلَا تَصْحَبَنّ۪ي نَائِحَةٌ وَلَا نَارٌ فَإِذَا دَفَنْتُمُونيِ فَشُنُّوا عَلَيَّ التُّرَابَ شَنًّا، ثُمَّ أَق۪يمُوا حَوْلَ قَبْر۪ي قَدْرَ مَا تُنْحَرُ جَزُورٌ وَيُقْسَمُ لَحْمُهَا، حَتّٰى أَسْتَأْنِسَ بِكُمْ وَأَنْظُرَ مَا أُرَاجِعُ بِهِ رُسُلَ رَبِّي.

Tabiundan İbn Şümasə nəql edir:

“Amr ibn əl-As ölüm döşəyində olanda yanında idik. Uzun müddət ağladı və üzünü divara çevirdi. Bu vaxt ümmətin alim­lərindən olan oğlu Abdullah: “Atacan! Rəsulullah (s.ə.s.) sənə filan müjdələri vermədimi?”– deyə ona təsəlli verməyə başladı. Son anlarını yaşayan Amr ibn əl-As üzünü bizə çevirib dedi: “Axirət üçün hazırladığımız ən qiymətli şey “Lə iləhə illəllah, Muhəmmədər Rəsulullah” sözü, yəni kəlimeyi-şəhadətdir. Həyatımda üç mühüm dövr var, hər biri məni fərqli düşüncələrə sövq edir. İlk dövr küfr içində keçib. O vaxtlar Allah Rəsuluna (s.ə.s.) məndən çox kin bəsləyən yox idi. Yeganə arzum bir fürsət tapıb onu öldürmək idi. O dövrdə mənimlə birlikdə olanların neçəsi küfr içində ölüb getdi. Uca Allah məni hifz etdi və hidayətə gətirdi. Əgər o vəziyyətdə – iman etmədən ölsəydim, Cəhənnəm əhlindən olardım.

(İkinci dövr) Allah qəlbimi İslamın sevgi və hərarəti ilə süslədi, Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) hüzuruna gəlib: “Əlini ver, sənə beyət edəcəyəm,” – dedim. O, sağ əlini uzadanda mən əlimi geri çəkdim. Bu vaxt məndən: “Sənə nə oldu, ey Amr?” – deyə so­­ruş­du. “Bir şərtim var,” – dedim. “Nə şərt?”– buyurdu. “Məni əfv elə,” – dedim. Bu dəfə mənə: “Bilmirsənmi ki, müsəlman olub hidayətə çatmaq, hicrət etmək və həcc etmək əvvəlki günahları silib təmizləyir?” – dedi. Artıq o andan sonra heç kəsi Allah Rəsulu  (s.ə.s.) qədər sevmirdim, Ondan böyük insan tanımırdım. O, o qədər əzəmətli idi və Ona o qədər dərin hörmət bəsləyirdim ki, üzünə doyunca baxa bilmirdim və buna görə də Ondan bəhs etməyi xahiş etsəydilər, bunu layiqincə yerinə yetirə bilməzdim. Əgər bu halda və bu hislərlə ölsəydim, rica (ümid) duyğusu ilə cənnətə getməyə ümid edə bilərdim. Elə o vaxt ölmədiyim üçün həmişə heyfsiləndim, kədərləndim. “Kaş ölüm məni o dövrdə haqlayaydı” fikri məni çox üzdü.

Son dövrdə isə vicdanımı narahat edən elə işlərə qol qoyduq ki, bilmirəm, yaxşımı etdik, yoxsa pis! Vəsiyyətim, mən öləndən sonra nə ağı deyilsin, nə də od yandırılsın. Məni dəfn edərkən torpağı üstümə yavaş-yavaş tökün. Sonra bir dəvəni kəsib paylamaq nə qədər çəkirsə, o qədər qəbrimin başından ayrılmayın. Qoyun siz yanımda ikən bərzəx aləminin gözləmə yeri olan qəbrə alışım və Rəbbimin elçiləri olan Münkər və Nəkirə necə cavab verəcəyimi düşünüm”. [Müslim, İman 192]