وَتَحْسَبُونَهُ هَيِّنًا وَهُوَ عِنْدَ اللّٰهِ عَظ۪يمٌ

Siz iftira atmağı bəsit, əhəmiyyətsiz hesab edirdiniz. Halbuki bu, Allah yanında çox böyük günahdır! {“Nur” surəsi, 24/15}

إنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ

Şübhəsiz ki, Rəbbin (bəndələrinin bütün əməl­lərini) daim görür.  {“Fəcr” surəsi, 89/14}

 عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ بَش۪يرٍ  قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  يَقُولُ: «إِنَّ الْحَلَالَ بَيِّنٌ وَإِنَّ الْحَرَامَ بَيِّنٌ وَبَيْنَهُمَا مُشْتَبِهَاتٌ لَا يَعْلَمُهُنَّ كَث۪يرٌ مِنَ النَّاسِ، فَمَنِ اتَّقٰى الشُّبُهَاتِ، اِسْتَبْرَأَ لِد۪ينِهِ وَعِرْضِهِ، وَمَنْ وَقَعَ فِي الشُّبُهَاتِ، وَقَعَ فِي الْحَرَامِ، كَالرَّاع۪ي يَرْعٰى حَوْلَ الحِمٰى يُوشِكُ أَنْ يَرْتَعَ فِيهِ، أَلَا وَإِنَّ لِكُلِّ مَلِكٍ حِمًى، أَلَا وَإِنَّ حِمَى اللّٰهِ مَحَارِمُهُ، أَلَا وَإِنَّ فِي الْجَسَدِ مُضْغَةً إِذَا صَلَحَتْ صَلَحَ الْجَسَدُ كُلُّهُ، وَإِذَا فَسَدَتْ فَسَدَ الْجَسَدُ كُلُّهُ: أَلَا وَهِيَ الْقَلْبُ»

Numan ibn Bəşir (r.a.) rəvayət edir: “Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu eşitdim:

“Halal da məlumdur, haram da. Ancaq halal və haramın arasında onların hər ikisinə də bənzəyən bəzi şübhəli şeylər vardır ki, insanların çoxu bunları ayırd edə bilmir. Bu şübhəli şeylərdən çəkinən insan dinini, namusunu və heysiyyətini qorumuş olur. Şüb­həli yerdə gəzən adam isə qoruq ətrafında heyvan otaran çoban kimidir. Qoruq kənarında otlayan qoyunların hər an qoruğa gir­məsi mümkün olduğu kimi, o da həmişə haram işləmə ehtimalı ilə üz-üzədir. Bilin ki, hər hökmdarın bir qoruğu var. Allahın qoruğu da haramlardır. Bunu da bilin ki, vücudda bir ət parçası var. O, sağlam olarsa, bədən də sağlam olar, o xarab olarsa, bədən də xarab olar. Bu, ürəkdir.” [Buxari, İman 39; Müslim, Müsaqat 107]

 عَنِ النَّوَّاسِ بْنِ سَمْعَانَ  عَنِ النَّبِيِّ  قَالَ: «اَلْبِرُّ حُسْنُ الْخُلُقِ وَالْإِثْمُ مَا حَاكَ ف۪ي نَفْسِكَ وَكَرِهْتَ أَنْ يَطَّلِعَ عَلَيْهِ النَّاسُ»

Nəvvas ibn Səmanın (r.a.) nəql etdiyinə görə, Nəbilər Sərvəri Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) belə buyurur: “Yaxşılıq gözəl əxlaq deməkdir. Günah isə qəlbində əzab və sıxıntı hasil edir və sən insanların onu bilməsini istəmirsən”. [Müslim, Birr 14]

 عَنْ وَابِصَةَ بْنِ مَعْبَدٍ  قَالَ: أَتَيْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  فَقَالَ: «جِئْتَ تَسْأَلُ عَنِ الْبِرِّ؟» قُلْتُ: نَعَمْ. فَقَالَ: «اِسْتَفْتِ قَلْبَكَ، اَلْبِرُّ مَا اطْمَأَنَّتْ إِلَيْهِ النَّفْسُ وَاطْمَأَنَّ إِلَيْهِ الْقَلْبُ، وَالْإِثْمُ مَا حَاكَ فِي النَّفْسِ وَتَرَدَّدَ فِي الصَّدْرِ وَإِنْ أَفْتَاكَ النَّاسُ وَأَفْتَوْكَ»

Vabisa ibn Məbəd (r.a.) belə nəql edir:

“Allah Rəsulunun (s.ə.s.) hüzuruna çatanda mənə: “Yoxsa yaşılığın nə olduğunu soruşmağa gəlmisən?” – deyə iltifat göstərdi. “Bəli!” – dedim. Rəsulullah mənə belə bir tövsiyə verdi: “Fitvanı qəl­bindən soruş. Yaxşılıq vicdanın xoş gördüyü, təsdiq etdiyi, qəlbin razı olduğu şeydir. Günah (və ya pis iş) isə vicdanda sıxıntı və tərəddüd hasil edən şeydir. İnsanlar nə qədər sənə fitva versələr də, bəyənsələr də, bu, belədir (sən qəlbinə və vicdanına qulaq as, şübhəli şeylərdən uzaqlaş)”. [Əhməd ibn Hənbəl, Müsnəd, IV, 227-228; Darimi, Buyu 2]

 عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَب۪ي طَالِبٍ  قَالَ حَفِظْتُ مِنْ رَسُولِ اللّٰهِ: «دَعْ مَا يَر۪يبُكَ إِلٰى مَا لَا يَر۪يبُكَ، فَإِنَّ الصِّدْقَ طُمَأْن۪ينَةٌ، وَالْكَذِبَ ر۪يبَةٌ»

Həsən ibn Əli ibn Əbi Talib (r.a.) deyir: “Babam Allah Rə­­su­lun­dan (s.ə.s.) bu nəsihəti əzbərlədim:

“Səndə şübhə oyadan şeylərdən uzaqlaş, onları tərk elə, şübhə ol­mayanı seç (şübhə olmayan ab-havada yaşa). Bil ki, doğruluq insanın içində itminan (əminlik, xatircəmlik) hasil edir. Yalana gəldikdə isə, o, şübhə, tərəddüd və bulantıdır.” [Tirmizi, Qiyamət 60]

 عَنْ عَائِشَةَ ، قَالَتْ: كَانَ لِأَب۪ي بَكْرٍ الصِّدّ۪يقِ  غُلَامٌ يُخْرِجُ لَهُ الْخَرَاجَ وَكَانَ أَبُو بَكْرٍ يَأْكُلُ مِنْ خَرَاجِهِ، فَجَاءَ يَوْمًا بِشَيْءٍ، فَأَكَلَ مِنْهُ أَبُو بَكْرٍ، فَقَالَ لَهُ الْغُلَامُ: تَدْر۪ي مَا هٰذَا؟ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ: وَمَا هُوَ؟ قَالَ: كُنْتُ تَكَهَّنْتُ لِإِنْسَانٍ فِي الْجَاهِلِيَّةِ وَمَا أُحْسِنُ الْكَهَانَةَ إِلَّا أَنّ۪ي خَدَعْتُهُ، فَلَقِيَنيِ، فَأَعْطَانيِ بِذٰلِكَ هٰذَا الَّذ۪ي أَكَلْتَ مِنْهُ، فَأَدْخَلَ أَبُو بَكْرٍ يَدَهُ فَقَاءَ كُلَّ شَيْءٍ ف۪ي بَطْنِهِ.

Həzrəti Aişə (r.anha) demişdir:

“Həzrəti Əbu Bəkir əs-Siddiqin (r.a.) bir xidmətçisi vardı. Xid­mət­çi qazancının bir miqdarını gətirib Hz. Əbu Bəkrə verərdi. Yenə bir gün həmin xidmətçi öz qazancı ilə aldığı bir yeməyi gə­tirib Həzrəti Əbu Bəkrə verir, o da yeyir. Bu  vaxt xidmətçi  Həzrəti Əbu Bəkrə: “Yediyin şeyin haradan olduğunu bilirsən?”– deyə soruşur. Həzrəti Əbu Bəkir: “Nədir?” – deyir. Xidmətçi: “Cahiliyyə dövründə bilmədiyim bir işlə – fala baxmaq, qeybdən xəbər vermək və kahinlik etməklə məşğul olub pul qazanırdım. Uzun müddət əvvəl bir nəfərə falçılıq etmiş, onu aldatmışdım. Onunla rastlaşdım. Falçılıqdan qalan borcunu verdi, mən də pulu alıb bu yeməyi hazırladım,” – dedi. Həzrəti Əbu Bəkir (r.a.) bunu eşidən kimi barmağını ağzına salıb nə yemişdisə, hamısını geri qaytardı. [Buxari, Mənaqibul-Ənsar 26]

 عَنْ عَطِيَّةَ بْنِ عُرْوةَ السَّعْدِيِّ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ  «لَايَبْلُغُ الْعَبْدُ أَنْ يَكُونَ مِنَ الْمُتَّق۪ينَ حَتّٰى يَدَعَ مَالَا بَأْسَ بِهِ حَذَرًا مِمَّا بِهِ بَأْسٌ»

Atiyyə ibn Urva əs-Sadi (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir:

“Qul şübhəli şeylərə girmə qorxusu ilə şübhəli olmayan bəzi şeyləri də tərk etmədikcə həqiqi təqvanı əldə edə bilməz”. [Tirmizi, Qi­yamət 19]