وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللّٰهَ بِهِ عَل۪يمٌ
Şübhəsiz ki, Allah etdiyiniz bütün xeyirli işi bilir. {“Bəqərə” surəsi, 2/215}
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَجُلاً أَتٰى النَّبِيَّ يَتَقَاضَاهُ فَأَغْلَظَ لَهُ فَهَمَّ بِهِ أَصْحَابُهُ فَقَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : دَعُوهُ فَإِنَّ لِصَاحِبِ الْحَقِّ مَقَالاً» ثُمَّ قَالَ: «أَعْطُوهُ سِنًّا مِثْلَ سِنِّهِ» قَالُوا: يَا رَسُولَ اللّٰهِ لَا نَجِدُ إِلَّا أَمْثَلَ مِنْ سِنِّهِ، قَالَ: «أَعْطُوهُ فَإِنَّ خَيْرَكُم أَحْسَنُكُمْ قَضَاءً»
Əbu Hureyrə (r.a.) nəql edir: “Bir dəfə bir bədəvi Peyğəmbərimizə (s.ə.s.) borc verdiyi dəvəsini istəməyə gəlmişdi. Elə bədəvi kimi də sərt və kobud şəkildə dəvəsini istədi. Bunu görən səhabələr ona həddini bildirmək istəsələr də, Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Ona toxunmayın. Çünki haqq olan hər kəsin haqqını tələb etmə haqqı vardır,” – deyə mane oldu. Sonra da: “Ona öz dəvəsi yaşda bir dəvə verin!” – deyə əmr elədi. Səhabələr: “Ya Rəsulallah! Eyni yaşda dəvə tapa bilmirik, amma əlimizdə daha yaxşısı var,” – dedilər. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.): “Onda siz yaxşı dəvəni verin. Çünki ən xeyirli insan borcunu ən gözəl şəkildə qaytarandır,” – buyurdu. [Buxari, İstiqraz 4; Müslim, Musaqat 120]
عَنْ جَابِرٍ أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ قَالَ: «رَحِمَ اللّٰهُ رَجُلاً سَمْحًا إِذَا بَاعَ وَإِذَا اشْتَرٰى وَإِذَا اقْتَضٰى»
Hz. Cabir (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:
“Satarkən, alarkən və alacağını istəyərkən müsamihəli (anlayışlı) davranaraq qarşıdakının işini asanlaşdıran şəxsə Allah rəhmət və bərəkəti ilə qarşılıq versin”. [Buxari, Buyu 16]
عَنْ أَب۪ي مَسْعُودٍ الْبَدْرِيِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «حُوسِبَ رَجُلٌ مِمَّنْ كَانَ قَبْلَكُمْ فَلَمْ يُوجَدْ لَهُ مِنَ الْخَيْرِ شَيْءٌ إِلَّا أَنَّهُ كَانَ يُخَالِطُ النَّاسَ وَكَانَ مُوسِرًا وَكَانَ يَأْمُرُ غِلْمَانَهُ أَنْ يَتَجَاوَزُوا عَنِ الْمُعْسِرِ. قَالَ اللّٰهُ : «نَحْنُ أَحَقُّ بِذٰلِكَ مِنْهُ، تَجَاوَزُوا عَنْهُ»
Əbu Məsud əl-Bədri (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir:
“Əvvəlki ümmətlərdən bir adam (vəfatından sonra) sorğu-suala çəkildi. Onun lehinə heç bir yaxşı şey tapılmadı. Ancaq bu adam (sağlığında) imkanlı idi və ticarət əlaqələrinə görə insanlarla ünsiyyətdə çox olurdu. Hesab-kitaba baxan işçilərinə darda və çətin vəziyyətdə qalan borcluların işini çətinləşdirməməyi, onları borca görə sıxma-boğmaya salmamağı tapşırardı. Məhz bu davranışına görə, Qüdrətli və Əzəmətli Allah buyurdu: “Biz darda qalanlarla müsamihəli olmağa ondan daha layiqik; onu bağışlayın”. [Müslim, Musaqat 30]