Birlik və bərabərliyi təmin edir
Yoxsulların vəziyyətini yada salır
Birlik və bərabərliyi təmin edir
Oruc sayəsində (xüsusən, ramazanda) eyni anda oruca başlamaq, axşam iftarı birgə gözləmək, sahura durmaq, təravihi camaatla qılmaq, Qədr gecəsini əhya etmək, bayramı bir yerdə qarşılamaq və s. insanlar arasında qardaşlıq və sevgi bağlarını gücləndirir. Beləcə möminlər özlərini Peyğəmbərimizin (əlyehissalatu vəssalam) nurlu bəyanlarında buyurduğu kimi: “Möminlər bir-birini sevməkdə, bir-birinə mərhəmət və şəfqət etməkdə bir vücuda bənzəyirlər. Bu vücudun bir üzvü narahat olsa, digər üzvləri də yuxusuz qalaraq, bu narahatlığı bölüşərək onun dərdinə şərik olaraq“(Buxari, Ədəb 27A; Müsilm, Birr 66; Əhməd ibn Hənbəl, Müsnəd, 4/270) bir vücudun əzaları şəklində görürlər. Bu yüksək düşüncə ilə də cəmiyyət birlik və bərabərlik təsis edilmiş olur.
Bir süfrə arxasında bütün ailə üzvlərinin iftar vaxtını gözləməsi, yəni eyni zamanda eyni şeyi gözləmək həmin insanları bir-birinə daha da bağlayır. İftarı birlikdə gözləmə ailə üzvləri arasında sevgini, sayğını artırır, ailənin təməllərini möhkəmləndirir. İslamda bütün ailə üzvlərinin iftar süfrəsində əyləşməsinin bir hikməti, bəlkə də, budur. İftarı birlikdə gözləmək ailə üzvləri ilə yanaşı, tanışlar, dostlar və hətta yad adamlar arasında da sevgi bağlarının güclənməsinə yol açacaq.
Yoxsulların vəziyyətini yada salır
Oruc ömrü boyu ləziz yeməklər yeyən, heç vaxt ac-susuz qalmayan, aclığın çətinliyini çəkməyən, hətta aclığın nə olduğunu bilməyən varlıya onu birbaşa ac və susuz saxlamaqla aclığın-susuzluğun mahiyyətini öyrədir. Beləliklə, varlı kasıbın vəziyyətini anlayacaq, ac-susuz qalmağın nə qədər çətin olduğunu başa düşəcək və möhtac insanların imdadına tələsəcək.
Oruc hər cür maddi imkanı olanları yoxsulların halını anlamağa sövq edir, dolayısilə, onlara qarşı rəftarını dəyişir, vicdani hissləri oyadır, yardıma tələsdirir. Varlıların imdada çatması yoxsullarda kin və həsəd hissini yox edir, iki təbəqə arasında mübarizə və ziddiyyəti dayandırır və ictimai sülhü bərqərar edir. Hətta başqa cür desək, kasıb varlının malının qoruyucusuna çevrilir.
Bu baxımdan oruc bizim də hiss və həyəcanımızı hərəkətə gətirir. Başqa sözlə, varlılar məhz oruc sayəsində özləri kimi maddi imkanı olmayan insanların halını dərk edirlər və Peyğəmbərimizin bu sözünü yada salırlar: “Özü tox olduğu halda, qonşusu ac qalan insan bizdən deyildir”. (Əhməd ibn Hənbəl, Müsnəd 1/55)
Acın halını ac qalanda, susuzun halını susuz qalanda anlamaq olur. Burada görürük ki, Allah-Təalanın əmrinə itaət edib oruc tutmaq, rejimə alışmaq bizi mükəmməl bir toplumun mükəmməl hissəsinə çevirir.
Orucla nəfsini tərbiyə edən, çətinliklərə qatlanan, aclıq və susuzluğa sinə gərən insan əşya və hadisələr qarşısında sarsılmır, hətta meydan oxuyur. Artıq nə aclıq, nə də susuzluq onu özünə ram edə bilir. Mədəsini düşünmür. Hansı çətinliklə qarşılaşır-qarşılaşsın, günlərlə ac qalsın, susuz qalsın, izzət və qürurunu ayaq altına atıb başqasına əl açmır. Hətta yoqalar Allah rizası üçün olmasa da, yemədən-içmədən altı ay yaşaya bilirlər. Demək ki, möminlər oruc sayəsində Allahın lütf və ehsanını hiss edərək daha çox çətinliyə qatlana bilərlər.
Məhz orucdan xəbərsiz, ömrü boyu bir dəfə də oruc tutmayan, yəni aclığa-susuzluğa alışmayan insan aclıq və yoxsulluğa düçar olarkən qürur və izzətini ayaq altına ataraq qapı-qapı dilənməyə başlayar.
“Allahım! Rəcəb və şabanı bizim üçün bərəkətli et və bizi ramazana qovuşdur”. Hər il zamanın bu mübarək diliminə qədəm qоyanda sanki bir daha ilahi aləmlərin о sеvincli, о nəşəli günlərinə qоvuşuruq.
Həftənin günlərinin ən xeyirlisi Cümə, gecələrdən Qədir, gündüzlərdən Ərafat, aylardan da Ramazandır. Rəcəb toxum əkmə, Şaban sulama, Ramazan isə məhsul toplama ayıdır. İl ağac kimidir: Rəcəb ağacın yarpaqları, Şaban meyvələrin yetişməsi, Ramazan isə yetişən meyvələrin dərilməsi mövsümüdür.
Üç aylarda oruc tutmağın hökmü nədir? İslamda müəyyən vaxta bağlı oruc, yalnız Ramazan orucudur. Ramazan orucu xaricində “üç aylar” orucu adlı oruc Quran və Sünnədə yoxdur.
Qəza, kəffarə və müəyyən vaxta bağlı olmayan nəzir orucları üçün gün batdıqdan etibarən ən gec imsak vaxtına qədər niyyət etmək lazımdır. Nafilə və Ramazan ayında tutulan oruc üçün niyyət bir qədər fərqlidir.
Kim Ramazan ayını oruclu keçirər və arxasınca şəvval ayından altı gün oruc tutarsa bütün ili oruc tutmuş kimi olar.