Sual: Salət və salam nə deməkdir? Peyğəmbərimizin adı çəkiləndə niyə salət və salam oxunur?
Cavab: “Salət” sözü istiğfar, məğfirət, dua, bərəkət, mədh, namaz kimi mənalar verir. Allah-Təalanın “salət”i rəhmət, mərhəmət, mələklərin saləti Allahdan bağışlanma diləmək, möminlərin saləti isə “xeyir, dua etmək” deməkdir.
“Salam” sözü isə “salamat olasan”, “salamatlıq sənin üçündür” deməkdir. Allahın bir ismi olan “Salam” “qullarını hər cür təhlükədən salamat çıxaran (Allah)” deməkdir. Həmçinin itaət etmək və əmin-amanlıqda olmaq mənasında var. Bu məqamla bağlı ayədə buyurulur: “Həqiqətən, Allah və Onun mələkləri Peyğəmbərə salavat göndərirlər. Ey iman gətirənlər! Siz də ona salavat göndərib (onun üçün salavat deyib) layiqincə salamlayın!“[1].
Bu ayə Allah Rəsuluna (s.ə.s) salavat gətirməyin fərz olduğunu göstərir. Ayədə salavat gətirilməsinin geniş zaman forması ilə verilməsi onun daim yenilənməsinə və təkrar edilməsinə işarədir. Ayədəki “salavat göndərirlər” cümləsi mütəmadilik bildirir.
Bir çox hədisdə Allah Rəsuluna salət və salam gətirməyin əhəmiyyəti vurğulanmışdır. Rəsulullah: “Yanında adım çəkildiyi halda mənə salavat gətirməyənin burnu (yerlə) sürtülsün“[2], – buyurmuşdur. “Qiyamət günü mənə ən yaxın insan ən çox salavat gətirəndir“[3], “Əsl xəsis yanında adım çəkildiyi halda mənə salavat gətirməyəndir“[4].
İslam alimlərinə görə, Rəsulullahın (s.ə.s) adı çəkiləndə bir dəfə salət və salam etmək vacib, ismi təkrar-təkrar deyildikcə salavat gətirmək müstəhəbdir. Buna görə də namazda təhiyyətdən sonra, Onun adı yazılan yerlərdə, əzan oxunanda, cümə günlərində, məscidə girəndə, cənazə namazı qılarkən, məzarı ziyarət ediləndə salət və salam oxumaq müstəhəb qəbul edilmişdir.
Rəsulullaha (s.ə.s) gətirilən salavat Allah qatında Onun dəyərini artıran dua mahiyyəti daşıyır. Rəsulullahın ehtiyacı var deyə salət və salam gətirilmir. Bu ancaq Ona duyulan ehtiramı ifadə etmək və Allah-Təalanın mükafatına, şəfqət və mərhəmətinə nail olmaq üçündür.
Təşəhhüddə bütün varlığın Rəsuli-Əkrəmə salavat və salamlarını Uca Rəbbimizə ərməğan kimi göndərməklə Ona bağlılığımızı təzələmiş və eyni zamanda onun əmrlərinə itaətimizi göstərmiş oluruq. Hətta Ona gətirilən hər bir salavat duasına bir “amin”dir. Ümmətin hər bir fərdinin namazlarda Ona salət və salam gətirməsi Onun əbədi səadət haqda duasına çox qüvvətli və ümumi bir “amin”dir.
Ümmətin Peyğəmbərinə salət və salam gətirməsi həm də bir təşəkkür borcudur. Ümmətini sevən və onlara dünya-axirət səadətinin yolunu göstərən bir Peyğəmbərə (s.ə.s) bir cümləlik salət və salam çox görülməməlidir.
Nəticə olaraq, salət və salam gətirmək möminlərin vacib vəzifələrindən biridir. Çünki ayənin ifadəsinə görə, həm Uca Allah, həm də mələklər Ona salət və salam göndərir. İnananların bu gözəl əməldən geri qalması doğru deyildir. Bu, həm Rəsulullaha sayğı və sevginin əlaməti, həm də Allaha və mələklərə itaətdir, onların etdiyini etməkdir.