يَا أَيُّهَا الَّذ۪ينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذ۪ينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ * أَيَّامًا مَعْدُودَاتٍ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَر۪يضًا أَوْ عَلٰى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَعَلٰى الَّذ۪ينَ يُط۪يقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْك۪ينٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنتُمْ تَعْلَمُونَ * شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذ۪ي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدٰى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَر۪يضًا أَوْ عَلٰى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُر۪يدُ اللّٰهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُر۪يدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللّٰهَ عَلٰى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
Ey iman gətirənlər! Oruc tutmaq sizdən əvvəlki ümmətlərə fərz buyurulduğu kimi, sizə də fərz buyuruldu ki, (bunun vasitəsilə) pis əməllərdən çəkinəsiniz!
(Oruc tutmaq) sayı müəyyən olan (bir ay) günlərdir. (Bu günlərdə) xəstə və ya səfərdə olanlar tutmadığı günlər qədər başqa günlərdə oruc tutmalıdırlar. Oruc tutmağa taqəti olmayanlar isə (hər günün əvəzində) bir yoxsulu doyduracaq qədər fidyə verməlidirlər. Kim fidyə miqdarını artırarsa, bu onun üçün daha yaxşı olar. Bilsəniz, oruc tutmaq sizin üçün nə qədər xeyirlidir! İnsanlara doğru yolu göstərən, bu yolu açıq dəlilləri ilə aydınlaşdıran və (haqqı batildən) ayıran (Quran) ramazan ayında nazil edilmişdir. Aya (ramazan ayına) yetişən şəxslər (bu ayı) oruc tutmalıdırlar; xəstə və ya səfərdə olanlar isə tuta bilmədiyi günlərin sayı qədər başqa günlərdə tutsunlar. Allah sizin üçün çətinlik deyil, asanlıq istər ki, fövtə gedən günlərin orucunu tamamlayasınız və sizi düz yola yönəltməsinə görə Ona təzim və şükür edəsiniz. {“Bəqərə” surəsi, 2/183-185}
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «قَالَ اللّٰهُ : كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلَّا الصِّيَامَ فإِنَّهُ ليِ وَأَنَا أَجْز۪ي بِهِ. وَالصِّيَامُ جُنَّةٌ فَإِذَا كَانَ يَوْمُ صَوْمِ أَحَدِكُمْ فَلَا يَرْفُثْ وَلَا يَصْخَبْ فَإِنْ سَابَّهُ أَحَدٌ أَوْ قَاتَلَهُ فَلْيَقُلْ: إِنّ۪ي صَائِمٌ. وَالَّذ۪ي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللّٰهِ مِنْ ر۪يحِ الْمِسْكِ. لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ يفْرَحُهُمَا: إِذَا أَفْطَرَ فَرِحَ بِفِطْرِهِ وَإِذَا لَقِيَ رَبَّهُ فَرِحَ بِصَوْمِهِ»
وَف۪ي رِوَايَةٍ لِلْبُخَارِيِّ: « يَتْرُكُ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ وَشَهْوَتَهُ مِنْ أَجْلِي، الصِّيَامُ ل۪ي وَأَنَا أَجْز۪ي بِهِ، وَالْحَسَنَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا».
وَف۪ي رِوَايَةٍ لِمُسْلِمٍ: «كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ يُضَاعَفُ. اَلْحَسَنَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا إِلٰى سَبْعِمِائَةِ ضِعْفٍ. قَالَ اللّٰهُ تَعَالٰى: « إِلَّا الصَّوْمَ فَإِنَّهُ ل۪ي وأَنَا أَجْز۪ي بِهِ: يَدَعُ شَهْوَتَهُ وَطَعَامَهُ مِنْ أَجْلِي. لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ :فَرْحَةٌ عِنْدَ فِطْرِهِ، وَ فَرْحَةٌ عِنْدَ لِقَاءِ رَبِّهِ. ولَخُلُوفُ فِيهِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللّٰهِ مِنْ ر۪يحِ الْمِسْكِ».
Əbu Hureyrənin (r.a.) nəql etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:
“Qüdrətli və Cəlil Allah: “Adəm oğlunun, yəni oruc istisna olmaqla, hər bir əməldə insanın özü üçün ləzzət və mənfəət düşüncəsi vardır. Oruc isə xalis niyyətlə Mənim rizam üçün tutulur, onun savabını da məhz Mən verirəm,” – buyurmuşdur. Oruc (oruc tutanı nəfsani arzu və həvəslərdən qoruyan) bir qalxandır. Oruclu olduğunuz gün pis söz danışmayın və kobud davranmayın. Əgər biri sizi söysə və ya sizinlə münaqişə etməyə cəhd göstərsə, “Mən orucluyam” deməklə kifayətlənin. Məhəmmədin (s.ə.s.) canı qüdrət əlində olan Allaha and olsun ki, oruclunun ağız qoxusu Allah qatında müşk ətrindən daha xoşdur. Oruclunun iki sevinc və həyacan anı var: biri, orucunu açdığı əsnada aldığı ləzzətdir. Digəri də Rəbbinə qovuşarkən orucunun əvəzini (gözlənilməz şəkildə) görüb sevincə qərq olduğu andır.” [Buxari, Savm 9; Müslim, Siyam 163]
İmam Buxarinin qeyd etdiyi başqa bir rəvayət isə belədir: “Uca Alllah buyurdu: “Oruclu yeməyi, içməyi və şəhvani arzuları sırf Mənim üçün tərk edir. Oruc xalis niyyətlə Mənim rizam üçün tutulur, onun savabını da məhz Özüm verirəm. Hər yaxşılığa on qat savab verəcəyimi bəyan etmişəm, amma orucun mükafatını məhz dilədiyim kimi verəcəyəm”. [Buxari, Savm 3]
Müslimin qeyd etdiyi digər rəvayətə görə isə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:
“İnsanın hər bir (yaxşı) əməlinə qat-qat savab yazılır. Xeyir niyyəti ilə edilən bir yaxşılığa ən az on misil savab yazılır, bu ta yeddi yüz qata qədər çıxır. Allah-Təala Həzrətləri (bir qüdsi hədisdə) belə müjdə verir: “Bu qayda oruca aid deyildir. Çünki o, sırf Mənim üçündür, Mən də onu (dilədiyim kimi) mükafatlandıracağam. Qulum Mənim rizam üçün şəhəvi istəklərini, yeməyini tərk etdi.
Oruclunu sevindirən iki sevinc və həyacan anı var: biri orucunu açarkən aldığı ləzzətdir. Digəri isə Rəbbinə qovuşarkən orucunun mükafatını (gözlənilməz şəkildə) görüb sevincə qərq olduğu andır.
Oruclunun ağız qoxusu Allah qatında müşk-ənbər ətrindən daha xoşdur”. [Müslim, Siyam 164]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ قَالَ: « مَنْ أَنْفَقَ زَوْجَيْنِ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ نُودِيَ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ: يَا عَبْدَ اللّٰهِ هٰذَا خَيْرٌ، فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الصَّلَاةِ دُعِيَ مِنْ بَابِ الصَّلَاةِ، وَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الْجِهَادِ دُعِيَ مِنْ بَابِ الْجِهَادِ، وَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الصِّيَامِ دُعِيَ مِنْ بَابِ الرَّيَّانِ، وَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الصَّدَقَةِ دُعِيَ مِنْ بَابِ الصَّدَقَةِ» قَالَ أَبُو بَكْرٍ : بِأَب۪ي أَنْتَ وَأُمّ۪ي يَا رَسُولَ اللّٰهِ، ما عَلٰى مَنْ دُعِيَ مِنْ تِلْكَ الْأَبْوَابِ مِنْ ضَرُورَةٍ فَهَلْ يُدْعٰى أَحَدٌ مِنْ تِلْكَ الْأَبْوَابِ كُلِّهَا؟ قَالَ: « نَعَمْ، وَأَرْجُو أَنْ تَكُونَ مِنْهُمْ».
Əbu Hureyrə (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir:
“Kim Allah rizası üçün (mülkündən iki mal (inək, camış), iki qoyun və s.) cüt sədəqə versə, Cənnətin qapılarına “Ey Allahın (rizasını qazanmış) qulu, bu qapıya gəl, burada xeyir və ehsanla qarşılanarsan” sözləri ilə dəvət ediləcək. “Namazları iqamə edib onunla bütünləşənlər Namaz qapısından, (ömrü Haqqa xidmət yarışında keçirən) mücahidlər Cihad qapısından, Allah üçün aclığa, susuzluğa dözən oruc əhli Rəyyan qapısından, daim xeyirxahlıq edən infaq qəhrəmanları da Sədəqə qapısından (Cənnətə) dəvət ediləcək”.
Əbu Bəkir (r.a.) bu müjdəni eşidəndə soruşdu: “Anam-atam Sənə fəda olsun, ya Rəsulallah! O qapıların birindən dəvət alıb Cənnətə girənin digər qapılara ehtiyacı olmasa da, Cənnətin bütün qapılarından dəvət edilən müstəsna insanlar varmı?”
Allah Rəsulu (s.ə.s.) cavab verdi: “Əlbəttə, var və inşallah, sən də o bəxtəvərlərdən olarsan,” – buyurdu”. [Buxari, Savm 4; Müslim, Zəkat 85]
عَنْ أَب۪ي سَع۪يدٍ الْخُدْرِيِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ «مَا مِنْ عَبْدٍ يَصُومُ يَوْمًا ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ إِلَّا بَاعَدَ اللّٰهُ بِذٰلِكَ الْيَوْمِ وَجْهَهُ عَنِ النَّارِ سَبْع۪ينَ خَر۪يفًا»
Əbu Səid əl-Xudri (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir:
“Elə bir qul yoxdur ki, Allah yolunda (Onun rizası üçün) bir gün oruc tutsun, Allah da həmin oruca görə onun üzünü yetmiş illik məsafədə olan Cəhənnəmdən uzaq etməsin”. [Buxari, Cihad 36; Müslim, Siyam 167]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِيِّ قَالَ: «مَنْ صَامَ رَمَضَانَ إ۪يمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ».
Əbu Hureyrə (r.a.) Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) belə buyurduğunu rəvayət edir:
“Kim inanaraq və əvəzini sırf Allahdan umaraq Ramazan orucunu tutarsa, onun keçmiş bütün günahları bağışlanar” [Buxari, Savm 6; Müslim, Siyam 203]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ قَالَ: «إِذَا جَاءَ رَمَضَانُ فُتِّحَتْ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ وَغُلِّقَتْ أَبْوَابُ النَّارِ وَصُفِّدَتِ الشَّيَاط۪ينُ».
Əbu Hureyrənin (r.a.) rəvayət etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:
“Ramazan ayının başlanması ilə Cənnətin bütün qapıları taybatay açılır, Cəhənnəmin qapıları arxadan bağlanır və şeytanlar zəncirə vurulur”. [Buxari, Savm 5; Müslim, Siyam 1]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ قَالَ: « صُومُوا لِرُؤْيَتِهِ وَأَفْطِرُوا لِرُؤْيَتِهِ فَإِنْ غَبِيَ عَلَيْكُمْ فَأَكْمِلُوا عِدَّةَ شَعْبَانَ ثَلَاث۪ينَ ».
وَف۪ي رِوَايَةِ مُسْلِمٍ: « فَإِنْ غُمَّ عَلَيْكُمْ فَصُومُوا ثَلَاث۪ينَ يَوْمًا ».
Əbu Hureyrə (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:
“Ramazan ayının hilalını görəndə oruca başlayın. Növbəti ayın – şəvvalın hilanı görəndə də orucu yekunlaşdırıb bayram edin. Əgər ramazanın ilk günü hava buludlu olduğuna görə hilalı görə bilməsəniz, bu zaman əvvəlki ayı – şabanı otuz günlə tamamlayıb oruca başlayın”.
Müslimin rəvayətində də bu əlavə vardır: “Əgər hava tutqun olduğuna görə bayram üçün gözlədiyiniz hilal şəvval ayının başında görünməzsə, ramazan ayını otuz günə tamamlayaraq oruc tutun.” [Buxari, Savm 11; Müslim, Siyam 4]
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «لَا تَصُومُوا قَبْلَ رَمَضَانَ، صُومُوا لِرُؤْيَتِهِ وَأَفْطِرُوا لِرُؤْيَتِهِ فَإِنْ حَالَتْ دُونَهُ غَيَايَةٌ فَأَكْمِلُوا ثَلَاث۪ينَ يَوْمًا.
İbn Abbasın (r.a.) nəql etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:
“Ramazan ayından (bir ya da iki gün) əvvəl oruc tutmayın. Ramazan ayının hilalını görən kimi oruca başlayın. Növbəti ayın – şəvvalın hilalını görəndə də orucu qurtarıb bayram edin. Hilalı görməyə bulud mane olarsa və hava tutqun keçərsə, orucu otuz günlə tamamlayın”. [Tirmizi, Savm 5]