Şəfqətli və mərhəmətli olmaq
Müsəlmanların toxunulmaz hüquqlarına hörmət etmək,
şəfqət və mərhəmətlə davranmaq
وَمَنْ يُعَظِّمْ حُرُمَاتِ اللّٰهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ
Kim Allahın ehtiram göstərməyi əmr etdiyi şeylərə hörmət etsə, bu, Rəbbi yanında onun üçün xeyirli olar.. {“Həcc” surəsi, 22/30}
وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللّٰهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوٰى الْقُلُوبِ
Allahın şəarinə (şüarına) hörmət etmək, şübhəsiz ki, qəlblərin təqvasındandır (Allahdan qorxmasındandır). {“Həcc” surəsi, 22/32}
وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِن۪ينَ
Möminləri qanadın altına al, şəfqətlə qoru. {“Hicr” surəsi, 15/88}
مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ اَوْ فَسَادٍ ف۪ي اْلأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَم۪يعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَم۪يعًا
Kim bir cana qıymamış (bununla da qisasa layiq olmayan) və yer üzündə fitnə-fəsad törətməmiş bir şəxsi öldürsə,o, bütün insanları öldürmüş kimi olur. Kim bir insanı diriltsə (ölümdən qurtarsa),o,bütün insanları diriltmiş kimi olur. {“Maidə” surəsi, 5/32}
عَنْ أَب۪ي مُوسٰى قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «اَلْمُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِ كَالْبُنْيَانِ يَشُدُّ بَعْضُهُ بَعْضًا» وَشَبَّكَ بَيْنَ أَصَابِعِهِ.
Əbu Musa əl-Əşari (r.a.) rəvayət edir:
“Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Möminlər hissələri bir-birinə möhkəm pərçimlənmiş bir bina kimidir,” –buyurdu və bu həqiqəti ifadə edərkən əllərinin barmaqlarını bir-birinə keçirdi (yəni möminlər də bu şəkildə çiyin-çiyinə, həmrəy olmalıdır)”. [Buxari, Salat 88; Müslim, Birr 65]
عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ بَش۪يرٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «مَثَلُ الْمُؤْمِن۪ينَ ف۪ي تَوَادِّهِمْ وَتَرَاحُمِهِمْ وَتَعَاطُفِهِمْ، مَثَلُ الْجَسَدِ إِذَا اشْتَكٰى مِنْهُ عُضْوٌ تَدَاعٰى لَهُ سَائِرُ الْجَسَدِ بِالسَّهَرِ وَالْحُمّٰى»
Numan ibn Bəşirin (r.a.) nəql etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:
“Möminlər bir-birini sevmək, qarşılıqlı şəfqət və mərhəmət göstərmək və bir-birini qorumaq məsələsində bir bədənin fəaliyyəti kimidir. Necə ki bədənin bir üzvü xəstə olanda digər orqanlar yuxusuzluq və vücudun hərarətini yüksəltməklə onun dərdinə şərik olurlar”. [Buxari, Ədəb 27; Müslim, Birr 66]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَبَّلَ النَّبِيُّ الْحَسَنَ ابْنَ عَلِيٍّ وَعِنْدَهُ الْأَقْرَعُ بْنُ حَابِسٍ فَقَالَ الْأَقْرَعُ: إِنَّ ل۪ي عَشَرَةً مِنَ الْوَلَدِ مَا قَبَّلْتُ مِنْهُمْ أَحَدًا فَنَظَرَ إِلَيْهِ رَسُولُ اللّٰهِ فَقَالَ: «مَنْ لَا يَرْحَمْ لَا يُرْحَمْ»
Əbu Hureyrə (r.a.) belə bir hadisəni nəql edir:
“Nəbilər Sərvəri Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) nəvəsi Həsən ibn Əlini öpdü. O əsnada yanında olan Aqra ibn Habis dedi: “Mənim on uşağım var, amma heç birini öpməmişəm”. Allah Rəsulu (s.ə.s.) ona baxdı və belə buyurdu: “Mərhəmət etməyənə mərhəmət edilməz”. [Buxari, Ədəb 18; Müslim, Fədail 65]
عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: قَدِمَ نَاسٌ مِنَ الْأَعْرَابِ عَلٰى رَسُولِ اللّٰهِ فَقَالوُا: أَتُقَبِّلُونَ صِبْيَانَكُمْ؟ فَقَالَ: «نَعَمْ» قَالُوا: لَكِنَّا وَاللّٰهِ مَا نُقَبِّلُ، فَقَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: « أَوَ أَمْلِكُ إِنْ كَانَ اللّٰهُ نَزَعَ مِنْ قُلُوبِكُمُ الرَّحْمَةَ»
Həzrəti Aişə (r.anhə) nəql edir:
“Səhrada yaşayan bir dəstə bədəvi Allah Rəsulunun (s.ə.s.) hüzuruna gəldi və: “Siz uşaqlarınızı öpürsünüzmü?” – deyə sual verdilər. Allah Rəsulu (s.ə.s.) “Bəli!”– deyə cavab verdi. Onlar: “Amma biz, vallah, uşaqlarımızı öpmürük,”– dedilər. Bundan sonra Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurdu: “Allah sizin qəlbinizdən mərhəmət hissini çəkib çıxarmışsa, mənim əlimdən nə gəlir ki?” [Buxari, Ədəb 18; Müslim, Fədail 164]
عَنْ جَر۪يرِ بْنِ عَبْدِ اللّٰهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «مَنْ لَا يَرْحَمِ النَّاسَ لَا يَرْحَمْهُ اللّٰهُ»
Cərir ibn Abdullah (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir:
“İnsanlara mərhəmət etməyənə Allah da mərhəmət etməz”. [Buxari, Ədəb 18; Müslim, Fədail 66]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ قَالَ: «إِذَا صَلّٰى أَحَدُكُمْ لِلنَّاسِ فَلْيُخَفِّفْ فَإِنَّ فِيهِمُ الضَّع۪يفَ وَالسَّق۪يمَ وَالْكَب۪يرَ. وَإِذَا صَلّٰى أَحَدُكُمْ لِنَفْسِهِ فَلْيُطَوِّلْ مَا شَاءَ»
Əbu Hureyrə (r.a.) nəql edir:
“Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurdu: “İmam olub insanlara namaz qıldırarkən (namazı) uzatmayın, çünki camaat arasında zəif, xəstə və yaşlı olanlar da var. Təkbaşına namaz qılanda isə istədiyiniz qədər uzadın”. (Buxari, Elm 28, Azan 62; Müslim, Salat 183)
عَنْ جُنْدَبِ بْنِ عَبْدِ اللّٰهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ:«مَنْ صَلّٰى صَلَاةَ الصُّبْحِ فَهُوَ ف۪ي ذِمَّةِ اللّٰهِ، فَلَا يَطْلُبَنَّكُمُ اللّٰهُ مِنْ ذِمَّتِهِ بِشَيْءٍ، فَإِنَّهُ مَنْ يَطْلُبْهُ مِنْ ذِمَّتِهِ بِشَيْءٍ يُدْرِكْهُ
ثُمَّ يَكُبُّهُ عَلٰى وَجْهِهِ ف۪ي نَارِ جَهَنَّمَ»
Cundəb ibn Abdullah (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu bəyan edir:
“Sübh namazını qılan insan (Allaha itaət edən bir mömin kimi) Allahın himayəsi altındadır. Çalışın, O, bilavasitə himayəsində olan bir məsələyə görə sizi sorğu-suala çəkməsin. Çünki Allah belə bir məsələdən ötrü sorğu-suala çəkdiyi insanı əvvəlcə yaxalayar (heç bir etirazını, istəyini qəbul etmədən götürüb aparar), sonra da üzüstə Cəhənnəmə atar”. [Müslim, Məsacid 262]
عَنِ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ قَالَ: «اَلْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ لَا يَظْلِمُهُ وَلَا يُسْلِمُهُ، مَنْ كَانَ ف۪ي حَاجَةِ أَخِيهِ كَانَ اللّٰهُ ف۪ي حَاجَتِهِ، وَمَنْ فَرَّجَ عَنْ مُسْلِمٍ كُرْبَةً فَرَّجَ اللّٰهُ عَنْهُ بِهَا كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ، وَمَنْ سَتَرَ مُسْلِمًا سَتَرَهُ اللّٰهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»
Abdullah ibn Ömərin (r.a.) nəql etdiyinə görə, Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:
“Müsəlman müsəlmanın qardaşıdır; ona haqsızlıq etməz və onu tək qoymaqla təhlükəyə atmaz (onu təhlükə qarşısında köməksiz qoymaz). Allah Müsəlman qardaşının ehtiyacını təmin edən insana yardım edər. Kim bir müsəlmanın bir sıxıntısını həll edərsə, Allah da buna görə həmin adamın Qiyamət günü bir sıxıntısını aradan qaldırar. Kim bir müsəlmanın eyib və qüsurunu örtərsə, Allah da Qiyamət günü həmin adamın eyib və qüsurunu örtər”. [Buxari, Məzalim 3; Müslim, Birr 58]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «اَلْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ لَا يَخُونُهُ وَلَا يَكْذِبُهُ وَلَا يَخْذُلُهُ، كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ عِرْضُهُ وَمَالُهُ وَدَمُهُ. اَلتَّقْوٰى هَاهُنَا، بِحَسْبِ امْرِيءٍ
مِنَ الشَّرِّ أَنْ يَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ»
Əbu Hureyrə (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:
“Müsəlman müsəlmanın qardaşıdır. Ona xəyanət etməz, yalan danışmaz və köməyə ehtiyacı olanda da onu darda qoyub getməz. Müsəlmanın namusu, malı və qanı müsəlmana haramdır. (Əli ilə sinəsini göstərərək) təqva bax buradadır. Bir Müsəlmanın müsəlman qardaşına xor baxması onun üçün şər (əməl) və pis əxlaq kimi kifayət edir”. [Tirmizi, Birr 18]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «لَا تَحَاسَدُوا وَلَا تَنَاجَشُوا وَلَا تَبَاغَضُوا وَلَا تَدَابَرُوا وَلَا يَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلٰى بَيْعِ بَعْضٍ، وَكُونُوا عِبَادَ اللّٰهِ إِخْوَانًا. اَلْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ لَا يَظْلِمُهُ وَلَا يَحْقِرُهُ وَلَا يَخْذُلُهُ. اَلتَّقْوَى هَاهُنَا وَيُش۪يرُ إِلٰى صَدْرِهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ بِحَسْبِ امْرِيءٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ يَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ. كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ دَمُهُ وَمَالُهُ وَعِرْضُهُ»
Əbu Hureyrə (r.a.) nəql edir:
“Allah Rəsulu (s.ə.s.) buyurdu: “Bir-birinizə əsla həsəd aparmayın. Müştərini qızışdırmaq niyyəti ilə almayacağınız malı alırmış kimi davranaraq qiyməti artırmayın. Bir-birinizə kin və nifrət bəsləməyin. Bir-birinizdən küsüb əlaqəni kəsməyin. Alğı-satqısı qurtarmış bir sövdələşməni başqası gəlib pozmasın. Ey Allahın qulları, qardaş olun. Müsəlman müsəlmanın qardaşıdır; qardaşına zülm etməz, onu alçaldıb təhqir etməz və ehtiyacı olanda onu darda qoyub getməz”. Peyğəmbərimiz üç dəfə sinəsinə işarə edərək sözlərinə belə davam etdi: “Təqva bax buradadır. Müsəlmanın müsəlman qardaşını alçaldıb xor baxması ona günah kimi kifayətdir. Hər bir Müsəlmanın qanı, malı, şərəfi və namusu digər müsəlmana haramdır”. [Müslim, Birr 32]
عَنْ أَنَسٍ عَنِ النَّبِيِّ قَالَ: «لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتّٰى يُحِبَّ لِأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ»
Hz. Ənəs (r.a.) Nəbilər Sərvərinin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir:
“Özünüz üçün istəyib arzu etdiyiniz şeyi din qardaşınıza arzu etmədikcə kamil mənada iman etmiş olmazsınız”. [Buxari, İman 7; Müslim, İman 71]
عَنْ أَنَسٍ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «اُنْصُرْ أَخَاكَ ظَالِمًا أَوْ مَظْلُومًا» فَقَالَ رَجُلٌ: يَا رَسُولَ اللّٰهِ أَنْصُرُهُ إِذَا كَانَ مَظْلُومًا أَرَأَيْتَ إِنْ كَانَ ظَالِمًا كَيْفَ أَنْصُرُهُ؟ قَالَ: «تَحْجُزُهُ أَوْ تَمْنَعُهُ مِنَ الظُّلْمِ فَإِنَّ ذٰلِكَ نَصْرُهُ»
Hz. Ənəs (r.a.) nəql edir:
“Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Zalım da olsa, məzlum da olsa, qardaşına kömək et!”– buyurdu. Bunu eşidənlərdən biri: “Ey Allahın Rəsulu, qardaşım məzlumdursa, ona kömək edərəm. Bəs zalıma necə kömək edəcəyəm?”– deyə sual verdi. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) belə cavab verdi: “Onu etdiyi zülmdən çəkindir, ona mane ol. Şübhəsiz ki, bu da ona kömək etməkdir”. [Buxari, Məzalim 4; İkrah 6]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ قَالَ: «حَقُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ خَمْسٌ: رَدُّ السَّلَامِ، وَعِيَادَةُ الْمَر۪يضِ، وَاتِّبَاعُ الْجَنَائِزِ، وَإِجَابَةُ الدَّعْوَةِ، وَتَشْم۪يتُ الْعَاطِسِ» وَف۪ي رِوَايَةٍ لِمُسْلِمٍ: «حَقُّ الْمُسْلِمِ سِتٌّ: إِذَا لَق۪يتَهُ فَسَلِّمْ عَلَيْهِ، وَإِذَا دَعَاكَ فَأَجِبْهُ، وَإِذَا اسْتَنْصَحَكَ فَانْصَحْ لَهُ، وَإِذَا عَطَسَ فَحَمِدَ اللّٰهَ فَشَمِّتْهُ. وَإِذَا مَرِضَ فَعُدْهُ، وَإِذَا مَاتَ فَاتَّبِعْهُ»
Əbu Hureyrə (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu bəyan edir:
“Müsəlmanın müsəlman üstündə beş haqqı vardır: salamını almaq, xəstə olarkən baş çəkmək, dəfn mərasimində iştirak etmək, dəvətini qəbul etmək, asqıranda “yərhamukallah”(Allah sənə mərhəmət etsin) demək”. [Buxari, Cənaiz 2; Müslim, Salam 4]
Başqa bir rəvayətdə isə belə buyurmuşdur: “Müsəlmanın müsəlman üstündə altı haqqı var: rastlaşarkən salam verməli, dəvətini qəbul etməli, nəsihət istəyəndə nəsihət edib düz yol göstərməli, asqırdıqdan sonra Allaha şükür edərsə (yəni “əlhamdullilah” deyərsə), “yərhamukallah” deməli, xəstələnəndə baş çəkməli, vəfat edəndə dəfnində iştirak etməli”. [Müslim, Salam 5]
عَنِ الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ قَالَ: أَمَرَنَا رَسُولُ اللّٰهِ بِسَبْعٍ وَنَهَانَا عَنْ سَبْعٍ: أَمَرَنَا بِعِيَادَةِ الْمَر۪يضِ، وَاتِّبَاعِ الْجَنَازَةِ، وَتَشْم۪يتِ الْعَاطِسِ، وَإِبْرَارِ الْمُقْسِمِ، وَنَصْرِ الْمَظْلُومِ، وَإِجَابَةِ الدَّاعِي، وَإِفْشَاءِ السَّلَامِ. وَنَهَانَا عَنْ خَوَات۪يمَ أَوْ تَخَتُّمٍ بِالذَّهَبِ، وَعَنْ شُرْبٍ بِالْفِضَّةِ، وَعَنِ الْمَيَاثِرِ الحُمْرِ، وَعَنِ الْقَسِّيِّ، وَعَنْ لُبْسِ الحَر۪يرِ وَالْإِسْتَبْرَقِ وَالدّ۪يبَاجِ.
Bəra ibn Azib (r.a.) nəql edir:
Allah Rəsulu (s.ə.s.) bizə yeddi şeyi əmr, yeddi şeyi qadağan elədi. Xəstəyə baş çəkməyi, dəfn mərasimində iştirak etməyi, asqırana “yərhamukallah” deməyi, and içən, söz verən adama (dünyəvi və uxrəvi ziyan gəlmə ehtimalı yoxdursa) sözünü yerinə yetirməkdə kömək etməyi, zülmə məruz qalana əl uzatmağı, dəvət edənin dəvətinə getməyi və salamı yaymağı əmr etdi. Qızıl üzük taxmağı, gümüş qabdan su içməyi, ipək döşəkçədən istifadə etməyi, ipək, nazik ipək, istibraq (qalın ipək) və atlas kimi ipək növündən tikilmiş paltar geyinməyi qadağan etdi”. [Buxari, Cənaiz 2; Müslim, Libas 3]
İzah: Qeyd edilən qadağalardan yalnız ikisi kişilərə aiddir. Bunlar qızıl üzük taxmaq və xalis ipək paltar geyinməkdir.
Bənzər məqalələr
“Bir adam Allah Rəsulunun (s.a.s.) hüzuruna gələrək: “Ən çox kimə vaxt ayırmalı, kiminlə maraqlanmalıyam?” – deyə sual verdi. Peyğəmbərimiz (s.a.s.): “Ananla!” – buyurdu. O: “Sonra kimlə?” – deyə soruşdu. “Ananla!” – buyurdu. O: “Sonra kim gəlir?” – deyə soruşdu. “Anan!” –buyurdu. O: “Daha sonra kim gəlir?” – deyə təkrar soruşanda bu dəfə: “Atan” – dedi.
Möminin çevrəsi ilə sevgi və hörmətə əsaslanan münasibəti necə olmalıdır?
Məqalə Allahın varlığının kainat, iradə, hüdus, intizam, elm, sənət, hikmət, məqsəd, şəfqət, mərhəmət və ruzi, yardımlaşma, təmizlik, simalar, ilahi sövq, çoxçeşidlilik (tənəvvüat) dəlilləri haqdadır.
Ailədəki xoşbəxtliyin mütəmadi olmasında sevginin rolu əvəzsizdir. Sevginin ifadə şəkilləri üçün isə sevgi dilinin öyrənilməsi lazımdır. Hər insanın daxilində başqa insan tərəfindən sevilmək, sevildiyini bilmək istəyi var. Ailə həyatında sevgi nə qədər önəmlidirsə, onun ifadə şəkilləri də bir o qədər əhəmiyyətlidir.
Övladlarımıza gözəl tərbiyə vermək üçün müəyyən xüsuslara diqqət etməliyik. Bütün sözlərimizin, davranışlarımızın, hətta həyat yoldaşımızla söhbətlərimizin və hər cür münasibətlərimizin əsas mövzusunu sonrakı dövrlərdə uşağın şüuraltına yerləşdirmək istədiyimiz məsələlər təşkil etməlidir.
Copy Right © 2013 - 2024 | www.meneviyyat.az səhifəsinin bütün hüquqları qorunur.