عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: مَا عَابَ رَسُولُ اللّٰهِ  طَعَامًا قَطُّ إِنِ اشْتَهَاهُ أَكَلَهُ، وإِنْ كَرِهَهُ تَرَكَهُ.

Əbu Hureyrə (r.a.) belə demişdir: “Allah Rəsulu (s.ə.s.) heç bir yeməyi pisləməmişdir. Yeməyi ürəyi istəsə, yeyər, xoşlamazsa, heç bir qüsur axtarmadan yeməkdən uzaq durardı”. [Buxari, Ətimə 21; Müslim, Əşribə 187]

 عَنْ عُمَرَ بْنِ أَب۪ي سَلَمَةَ   قَالَ: كُنْتُ غُلَامًا ف۪ي حِجْرِ رَسُولِ اللّٰهِ  وَكَانَتْ يَد۪ي تَط۪يشُ فِي الصَّحْفَةِ فَقَالَ ل۪ي رَسُولُ اللّٰهِ: «يَا غُلَامُ سَمِّ اللّٰهَ تَعَالٰى وَكُلْ بِيَم۪ينِكَ وَكُلْ مِمَّا يَل۪يكَ»

Ömər ibn Əbi Sələmə (r.a.) belə demişdir: “Uşaqlığım Allah Rə­sulunun himayəsində keçdi. Yemək ye­yərkən əlimi yemək qa­bının hər yerinə aparırdım. Ədəb insanı Allah Rəsulu (s.ə.s.) mə­nə belə tövsiyə verdi: “Övladım, “bəsmələ” de, sağ əlinlə və qa­bağından ye!” [Buxari, Ətimə 2; Müslim, Əşribə 108]

 عَنْ وَحْشِيِّ بْنِ حَرْبٍ أَنَّ أَصْحَابَ رَسُولِ اللّٰهِ  قَالوُا: يَا رَسُولَ اللّٰهِ، إِنَّا نَأْكُلُ وَلَا نَشْبَعُ؟ قَالَ: «فَلَعَلَّكُمْ تَفْتَرِقُونَ» قَالوُا: نَعَمْ. قَالَ: فَاجْتَمِعُوا عَلٰى طَعَامِكُمْ وَاذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ، يُبَارَكْ لَكُمْ فِيهِ»

Vahşi ibn Hərb (r.a.) nəql edir:

“Səhabələr Rəsulullaha (s.ə.s.): “Yeyirik, amma doymuruq,” – dedilər. “Bəlkə, ayrı-ayrı yeyirsiniz, ona görə doymursunuz,” – buyurdu. Onlar: “Düzdür, biz ayrı yeyirik,” – deyə təsdiq etdilər. Rəsulullah buyurdu: “Süfrəyə birlikdə oturub “bəsmələ” deyin ki, yeməyiniz bərəkətlənsin”. [Əbu Davud, Ətimə 14]

 عَنْ عَبْدِ اللّٰهِ بْنِ بُسْرٍ  قَالَ: كَانَ لِلنَّبِيِّ  قَصْعَةٌ يُقَالُ لَهَا: الْغَرَّاءُ، يَحْمِلُهَا أَرْبَعَةُ رِجَالٍ فَلَمَّا أَضْحَوْا وَسَجَدُوا الضُّحٰى أُتِيَ بِتِلْكَ الْقَصْعَةِ، يَعْن۪ي وَقَدْ ثُرِدَ فِيهَا فَالْتَفُّوا عَلَيْهَا فَلَمَّا كَثُرُوا جَثَا رَسُولُ اللّٰهِ  فَقَالَ أَعْرَابِيٌّ: مَا هٰذِهِ الْجِلْسَةُ؟ قَالَ رَسُولُ: إِنَّ اللّٰهَ جَعَلَن۪ي عَبْدًا كَر۪يمًا وَلَمْ يَجْعَلْنيِ جَبَّارًا عَن۪يدًا، ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «كُلُوا مِنْ حَوَالَيْهَا وَدَعُوا ذِرْوَتَهَا يُبَارَكْ فِيهَا»

Abdullah ibn Büsr (r.a.) belə nəql edir: “Allah Rəsulunun (s.ə.s.) evində “ğarra” adlı bir yemək qazanı vardı, dörd adam an­caq götürürdü. Quşluq vaxtı girib duha namazını qılandan sonra həmin qazanı gətirdilər, içində “tirit” vardı. Səhabələr da ət­rafında toplaşdılar. Əshabın sayı artanda yerin darlığını görən Al­lah Rəsulu (s.ə.s.) diz üstə oturdu. Bunu görən bir bədəvi: “Bu nə cür oturuşdur?” – dedi. Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Allah məni inadkar müs­təbid kimi deyil, təvazökar və comərd bir qul olaraq yaratdı,” – buyurdu. Sonra da sözünü belə tamamladı: “Qabın üstündən deyil, kənarından yeyin. Bu, yeməyə bərəkət gətirər”. [Əbu Davud, Ətimə 17]

 عَنْ أَب۪ي جُحَيْفَةَ وَهْبِ بْنِ عَبْدِ اللّٰهِ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «لَا آكُلُ مُتَّكِئًا»

Əbu Cuheyfə Vəhd ibn Abdullah (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Mən (hökmdarlar kimi döşəkçələrdə oturub, yastıqlara və ya başqa şeylərə) söykənib yemək yemirəm”. [Buxari, Ətimə 13]

 عَنْ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ  قَالَ: رَأَيْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  يَأْكُلُ بِثَلَاثِ أَصَابِعَ فَإِذَا فَرَغَ لَعِقَهَا.

Kab ibn Malik (r.a.) demişdir:

“Allah Rəsulunun (s.ə.s.) (baş, şəhadət və orta barmaq olmaqla) üç barmağı ilə yemək yediyini, qurtarandan sonra onları yaladığını gördüm”. [Müslim, Əşribə  131]

İzah: Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) dövründə dünyanın heç bir yerində yemək yeyərkən çəngəl, qaşıq kimi əşyalardan istifadə edilmirdi. Buna görə də Onun (s.ə.s.) üç barmağından və lazım olanda o biri barmaqlarından istifadə etməsi təəccüb doğurmamalıdır. Bu davranışı dini mükəlləfiyyət kimi deyil, bir adət və ənənə kimi qəbul etmək lazımdır. Burada bir məqama diqqət yetirmək lazımdır: çəngəl, qaşıq kimi əşyalardan istifadə edilən müasir dövrdə bir çox insanın möhtac olduğu qidaları sırf israf və təkəbbür hissi ilə süfrədə buraxmaqdan çəkinmək zəruridir.

 عَنْ أَنَسٍ أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  كَانَ إِذَا أَكَلَ طَعَامًا لَعِقَ أَصَابِعَهُ الثَّلَاثَ قَالَ: وَقَالَ: «إِذَا سَقَطَتْ لُقْمَةُ أَحَدِكُمْ فَلْيَأْخُذْهَا فَلْيُمِطْ عَنْهَا الْأَذَى وَلْيَأْكُلْهَا وَلَا يَدَعْهَا لِلشَّيْطَانِ» وَأَمَر أَنْ نَسْلُتَ الْقَصْعَةَ قَالَ: « فَإِنَّكُمْ لَا تَدْرُونَ ف۪ي أَيِّ طَعَامِكُمُ الْبَرَكَةُ»

Hz. Ənəs (r.a.) rəvayət edir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.) yemək yeyəndə üç barmağını da yalayıb təmizləyərdi. Bir dəfə bizə belə buyurdu: “Bir tikəniz yerə düşsə, onu yerdən götürün, toz-torpağını təmizləyib yeyin, şeytana qalmasın”. Bundan başqa, bizə yemək qabını sıyırıb təmizləməyi də əmr etmiş və: “Siz bərəkətin yeməyin harasında olduğunu bilməzsiniz,” – buyurmuşdur”. [Müslim, Əşribə 138]

 عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ   قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «لَا تَشْرَبُوا وَاحِدًا كَشُرْبِ الْبَع۪يرِ، وَلَكِنِ اشْرَبُوا مَثْنىٰ وثُلَاثَ، وَسَمُّوا إِذَا أَنْتُمْ شَرِبْتُمْ وَاحْمَدُوا إِذَا أَنْتُمْ رَفَعْتُمْ»

İbn Abbas (r.anhumə) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Dəvənin bir nəfəsə su içməsi kimi nəfəs almadan su içməyin, iki və ya üç qurtuma için. İçməzdən  əvvəl “bəsmələ” deyin. İçəndən sonra da “əlhamdulilləh” deyib Allah şükür edin”. [Tirmizi, Əşribə 13]

 عَنْ أَنَسٍ  أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  أُتِيَ بِلَبَنٍ قَدْ ش۪يبَ بِمَاءٍ، وَعَنْ يَم۪ينِهِ أَعْرَابِيٌّ وَعَنْ يَسَارِهِ أَبُو بَكْرٍ ، فَشَرِبَ ثُمَّ أَعْطٰى الْأَعْرَابِيَّ وَقَالَ: «اَلْأَيْمَنَ فَالْأَيْمَنَ»

Hz. Ənəs (r.a.) demişdir: “Bir dəfə Allah Rəsuluna (s.ə.s.) su qatılmış süd gətirilmişdi. Sağında bir bədəvi, solunda isə Əbu Bəkr (r.a.) dayanmışdı. Pey­ğəmbərimiz (s.ə.s.) süddən içəndən sonra onu sağında dayanan bədəviyə verdi və: “Hər kəs içəndən sonra sağında olana versin,” – buyurdu”. [Buxari, Əşribə 14; Müslim, Əşribə 124]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: نَهٰى رَسُولُ اللّٰهِ أَنْ يُشْرَبَ مِنْ فِي السِّقَاءِ أَوِ الْقِرْبَةِ.

Əbu Hureyrə (r.a.) demişdir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.) su tuluğunun ağzından su içməyi qadağan elədi”. [Buxari, Əşribə 24; Müslim, Müsaqat 136]

 عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ   أَنَّ النَّبِىَّ  نَهٰى أَنْ يُتَنَفَّسَ فِي الْإِنَاءِ أَوْ يُنْفَخَ فِيهِ.

İbn Abbas (r.anhumə) demişdir:

“Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) yeyərkən, içərkən nəfəsi qabın içinə ver­məyi və ya üfürməyi qadağan etdi”. [Tirmizi, Əşribə 15]

 عَنِ ابْنِ عُمَرَ   قَالَ: كُنَّا نَأْكُلُ عَلٰى عَهْدِ رَسُولِ اللّٰهِ  وَنَحْنُ نَمْش۪ي وَنَشْرَبُ وَنَحْنُ قِيَامٌ.

İbn Ömər (r.anhumə) belə demişdir: “Biz Rəsulullahın dövründə yeriyə-yeriyə bir şey yeyər, ayaq üstə su içərdik”. [Tirmizi, Əşribə 12]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «لَا يَشْرَبَنَّ أَحَدٌ مِنْكُمْ قَائِمًا، فَمَنْ نَسِيَ فَلْيَسْتَقِيءْ»

Əbu Hureyrənin (r.a.) rəvayət etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur: “Ayaq üstə əsla su içməyin. Əgər unudub içsəniz, onu geri qaytarın”. [Müslim, Əşribə 116]

İzah: Son iki hədisin mənası ziddiyyətli görünür. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) həm ayaq üstə su içmiş, həm də bunu qadağan etmişdir. Ancaq çox güman, Rəsulullah ayaq üstdə su içmək sağlamlığa zərərli oldu­ğu­na görə bunu vərdişə çevirməyi uyğun görməmişdir. Hədisdə bil­dirilən “unudaraq su içəndən sonra qusma” əmri məcburi (vacib) de­yildir. Bundan əlavə, bəzi alimlər “Əgər unudub içsəniz, onu geri qaytarın” qeydinin hədisin ravisi Əbu Hureyrəyə aid olduğunu de­yirlər. Yəni hədis dili ilə desək, Əbu Hureyrə (r.a.) hədisin sonuna id­rac (əlavə) etmişdir. Bundan başqa, Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) bu bə­ya­nı ilə suyu oturub içməyi daha məqbul hesab etdiyini bildirmişdir. Zə­rurət və ya məcburiyyət yoxdursa, suyu oturaraq iki və ya üç qurtuma içmək daha məqbuldur.

 عَنْ حُذَيْفَةَ  قَالَ: إِنَّ النَّبِيَّ  نَهَانَا عَنِ الْحَر۪يرِ وَالدّ۪يبَاجِ وَالشُّرْبِ ف۪ي آنِيَةِ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ، وَقَالَ: «هِيَ لَهُمْ فِي الدُّنْيَا، وَهِيَ لَكُمْ فِي الْآخِرَةِ»

Hz. Huzeyfə (r.a.) belə  nəql etmişdir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.) bizə ipək, atlas, qızıl və ya gümüş işləməli ipək qumaşdan paltar geyinməyi, qızıl və gümüş qablarda su içməyi qadağan etdi və dedi: “Dünyada bunlardan onlar (kafirlər) istifadə edəcəklər, axirətdə isə siz”. [Buxari, Əşribə 28, Libas 27; Müslim, Libas 3]

İzah: İpək, atlas, qızıl və ya gümüş işləməli ipək qumaşdan pal­tar geyinmək kişilərə, qızıl və gümüş  qablarda yeyib-içmək həm ki­şilərə, həm də qadınlara qadağan edilmişdir.

 عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ  أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  قَالَ: «الَّذ۪ي يَشْرَبُ ف۪ي آنِيَةِ الْفِضَّةِ إِنَّمَا يُجَرْجِرُ ف۪ي بَطْنِهِ نَارَ جَهَنَّمَ»

Ümmü Sələmə anamız (r.anhə) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə bu­yurduğunu nəql etmişdir: “Gümüş qablarda su içən adam qar­nına Cəhənnəm odundan başqa bir şey göndərmir.” [Buxari, Əşribə 28; Müslim, Libas 1]