يَا أَيُّهَا الَّذ۪ينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتًا غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتّٰى تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلٰى أَهْلِهَا
Ey iman gətirənlər! Başqalarının evlərinə (sizin olmayan evlərə) sahiblərindən icazə almadan və onlara salam vermədən girməyin. {“Nur” surəsi, 24/27}
فَإِذَا دَخَلْتُمْ بُيُوتًا فَسَلِّمُوا عَلٰى أَنْفُسِكُمْ تَحِيَّةً مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ مُبَارَكَةً طَيِّبَةً
Evlərə daxil olduğunuz zaman bir-birinizi Allah dərgahından bərəkət və feyz diləyən bir salamla salamlayın. {“Nur” surəsi, 24/61}
وَإِذَا حُيّ۪يتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا
Sizə salam verildiyi zaman onu daha gözəl tərzdə alın və ya (eynilə sahibinə) qaytarın! {“Nisa” surəsi, 4/86}
عَنْ عَبْدِ اللّٰهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ رَسُولَ اللّٰهِ أَيُّ الْإِسْلَامِ خَيْرٌ؟ قَالَ «تُطْعِمُ الطَّعَامَ وَتَقْرَأُ السَّلَامَ عَلٰى مَنْ عَرَفْتَ وَمَنْ لَمْ تَعْرِفْ»
Abdullah ibn Amr ibn əl-As (r.a.) demişdir:
“Bir nəfər: “İslamda hansı əməl daha fəzilətlidir?” – deyə Allah Rəsulundan (s.ə.s.) soruşdu. Allah Rəsulu (s.ə.s.) bu cavabı verdi: “Başqalarına yemək yedirmək, tanıdığına və tanımadığına salam vermək”. [Buxari, İman 6; Müslim, İman 63]
عَنِ الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ قَالَ: أَمَرَنَا رَسُولُ اللّٰهِ بِسَبْعٍ: «بِعِيَادَةِ الْمَر۪يضِ وَاتِّبَاعِ الْجَنَائِزِ وَتَشْم۪يتِ الْعَاطِسِ وَنَصْرِ الضَّع۪يفِ وَعَوْنِ الْمَظْلُومِ وَإِفْشَاءِ السَّلَامِ وَإِبْرَارِ الْمُقْسِمِ»
Bəra ibn Azib (r.a.) demişdir:
“Allah Rəsulu (s.ə.s.) bizə yeddi şeyi əmr etmişdi: xəstəni ziyarət etməyi, dəfndə iştirakı, asqıran adama (“Yərhamukallah” deyərək) mərhəmət diləməyi, məzluma yardım etməyi, salamı geniş yaymağı və and içən insana (içdiyi andın gerçəkləşməsinin dünyəvi-uxrəvi zərəri yoxdursa) sözünü yerinə yetirmək üçün kömək etməyi. [Buxari, Məzalim 5; Müslim, Libas 3]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ «لَا تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ حَتّٰى تُؤْمِنُوا وَلَا تُؤْمِنُوا حَتّٰى تَحَابُّوا، أَوَلَا أَدُلُّكُمْ عَلٰى شَيْءٍ إِذَا فَعَلْتُمُوهُ تَحَاَبَبْتُم؟ أَفْشُوا السَّلَامَ بَيْنَكُمْ»
Əbu Hureyrə (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:
“İman etməsəniz, Cənnətə girə bilməzsiniz, bir-birinizi sevməsəniz, həqiqi imana sahib ola bilməzsiniz. Sizə bir şey deyim, onu etməklə bir-birinizi sevəsiniz: aranızda salamı yayın”. [Müslim, İman 93]
عَنْ عَبْدِ اللّٰهِ بْنِ سَلَامٍ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ يَقُولُ «يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَفْشُوا السَّلَامَ وَأَطْعِمُوا الطَّعَامَ وَصِلُوا الْأَرْحَامَ وَصَلُّوا وَالنَّاسُ نِيَامٌ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ بِسَلَامٍ»
Abdullah ibn Salam (r.a.) rəvayət edir:
“Mən Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu eşitdim: “Ey insanlar! Salamı aranızda yayın, süfrəniz hamının üzünə açıq olsun, çoxlu ikram edin, silei-rəhmi (qohum-əqrəbaya baş çəkmək, onların haqqına riayət etmək) nöqsansız yerinə yetirin. Bir də insanlar yuxuda olanda gecələrin qaranlığını namazla nurlandırın. Beləcə sağ-salamat Cənnətə girərsiniz”. [Tirmizi, Qiyamət 42]
عَنْ عِمْرَانَ بْنِ الْحُصَيْنِ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ فَقَالَ: اَلسَّلَامُ عَلَيْكُمْ فَرَدَّ عَلَيْهِ ثُمَّ جَلَسَ فَقَالَ النَّبِيُّ: «عَشْرٌ» ثُمَّ جَاءَ آخَرُ فَقَالَ: اَلسَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللّٰهِ فَرَدَّ عَلَيْهِ فَجَلَسَ فَقَالَ: «عِشْرُونَ» ثُمَّ جَاءَ آخَرُ فَقَالَ: اَلسَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللّٰهِ وَبَرَكَاتُهّ فَرَدَّ عَلَيْهِ فَجَلَسَ فَقَالَ: «ثَلَاثُونَ»
İmran ibn Husayn (r.a.) belə nəql etmişdir:
“Bir adam Allah Rəsulunun (s.ə.s.) hüzuruna gəlib: “Əssələmu əleykum,” – deyə salam verdi. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) onun salamını eyni şəkildə (Əleykum salam) aldı. Salam verən oturanda Allah Rəsulu (s.ə.s.): “On savab qazandı,” – buyurdu. Bir az sonra başqa bir adam gəldi və “Əssələmu əleykum və rahmətullahi” şəklində salam verdi. Peyğəmbərimiz onun salamını eyni şəkildə aldı. Bu gələn də oturanda Rəsulullah: “İyirmi savab qazandı,” – buyurdu. Daha sonra başqa bir adam gəldi və: “Əssələmu əleykum və rahmətullahi və bərakətuh,”– deyə salam verdi. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) digərləri kimi həmin adamın da salamına eyni şəkildə aldı. O da oturanda Allah Rəsulu (s.ə.s.): “Otuz savab qazandı,” – buyurdu”. [Əbu Davud, Ədəb 132; Tirmizi, İstizan 2]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ قَالَ: «يُسَلِّمُ الرَّاكِبُ عَلَى الْمَاش۪ي وَالْمَاش۪ي عَلَى الْقَاعِدِ وَالْقَل۪يلُ عَلَى الْكَثِيِرِ»
وَف۪ي رِوَايَةِ الْبُخَارِيِّ: «وَالصَّغ۪يرُ عَلَى الْكَب۪يرِ»
Əbu Hureyrənin (r.a.) rəvayət etdiyinə görə, Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:
“Minik üstündə olan yeriyənə, yol gedən oturana, sayca az olan camaat sayca çox olana salam versin”. [Əbu Davud, Ədəb 132; Tirmizi, İstizan 2]
Buxarinin rəvayətində “Kiçik böyüyə salam verir” əlavəsi var.
عَنْ أُسَامَةَ أَنَّ النَّبِيَّ مَرَّ عَلٰى مَجْلِسٍ فِيهِ أَخْلَاطٌ مِنَ الْمُسْلِم۪ينَ وَالْمُشْرِك۪ينَ عَبَدةِ الْأَوْثَانِ وَالْيَهُودِ فَسَلَّمَ عَلَيْهِمُ النَّبِيُّ.
Hz. Usamə (r.a.) rəvayət edir:
“Allah Rəsulu (s.ə.s.) müsəlman, bütpərəst, müşrik və yəhudilərdən ibarət bir məclisə rast gəlmiş və onlara salam vermişdi”. [Buxari, İstizan 20; Müslim, Cihad 116]
عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: إِذَا انْتَهٰى أَحَدُكُمْ إِلَى الْمَجْلِسِ فَلْيُسَلِّمْ، فَإِذَا أَرَادَ أَنْ يَقُومَ فَلْيُسَلِّمْ، فَلَيْسَتِ الْأُولىٰ بِأَحَقَّ مِنَ الْآخِرَةِ»
Əbu Hureyrənin (r.a.) rəvayət etdiyinə görə, Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:
“Bir məclisə girərkən məclis əhlinə salam verin. Qalxıb gedəndə də salam verib ayrılın. İlk salam məclisdən çıxarkən verilən son salamdan daha vacib (üstün) deyildir”. [Əbu Davud, Ədəb 139; Tirmizi, İstizan 15]
عَنْ أَب۪ي مُوسٰى الْأَشْعَرِيِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «اَلْاِسْتِئْذَانُ ثَلَاثٌ فَإِنْ أُذِنَ لَكَ وَ إِلَّا فَارْجِعْ»
Əbu Musa əl-Əşarinin (r.a.) nəql etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:
“(İçəri girmək üçün) üç dəfə izin istəyin. İcazə verilsə, girin, verilməsə, geri qayıdın”. [Buxari, İstizan 13; Müslim, Ədəb 33]
عَنْ جَابِرٍ قَالَ: أَتَيْتُ النَّبِيَّ فَدَقَقْتُ الْبَابَ فَقَالَ: «مَنْ هٰذَا؟» فَقُلْتُ، أَنَا فَقَالَ: «أَنَا أَناَ؟» كَأَنَّهُ كَرِهَهَا.
Hz. Cabir (r.a.) rəvayət etmişdir:
“Allah Rəsulunun (s.ə.s.) evinə gəlib qapısını döydüm. İçəridən “Kimdir?”– deyə səsləndi. “Mən!” – dedim. Allah Rəsulu (s.ə.s.) da “Mən! Mən!” sözlərini təkrar etdi, çox güman, cavabımdan xoşu gəlməmişdi”. [Buxari, İstizan 17; Müslim, Ədəb 38]
عَنْ أَنَسٍ قَالَ: عَطَسَ رَجُلَانِ عِنْدَ النَّبِيِّ فَشَمَّتَ أَحَدَهُمَا وَلَمْ يُشَمِّتِ الْآخَرَ فَقَالَ الَّذ۪ي لَمْ يُشَمِّتْهُ: عَطَسَ فُلَانٌ فَشَمَّتَّهُ وَعَطَسْتُ فَلَمْ تُشَمِّتْنيِ؟ فَقَالَ: «هٰذَا حَمِدَ اللّٰهَ وَإِنَّكَ لَمْ تَحْمَدِ اللّٰهَ»
Hz. Ənəs (r.a.) belə nəql etmişdir:
“Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) hüzurunda iki adam asqırdı. Rəsulullah birinə “yərhamukallah” dedi, digərinə isə heç nə söyləmədi. “Yərhamukallah” demədiyi adam: “Filankəs asqırdı, siz “yərhamukallah” dediniz. Mən asqıranda isə mənə dua etmədiniz (yəni “Yərhamukallah” demədiniz),” – dedi. Allah Rəsulu (s.ə.s.): “O, “Əlhamdulilləh” dedi. Sən isə Allaha şükür etmədin,” – buyurdu”. [Buxari, Ədəb 127; Müslim, Zühd 53]
Görüşərkən əlini sıxmaq, əl verib görüşmək, salamlaşma, təbrikləşmə, dost münasibət göstərmə və s. şəkildə qarşılıqlı əl sıxmaq müsafihə adlanır. Bir-biri ilə qarşılaşan möminlərin salamlaşarkən əl verib görüşməsi İslamın ədəblərindən biridir. Buna görə də əllə görüşməyə xüsusi diqqət yetirməli, arada küskünlük olsa belə, uzadılan əli cavabsız qoymamalıyıq.
İki müsəlman qarşılaşarkən əl ilə görüşsə (və bir-birinə dua etsə), bir-birindən ayrılmadan günahları bağışlanar