Sünnət və sünnətlə gələn ədəbi qorumaq

وَمَا اٰتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا

Peyğəmbər sizə nə verirsə, onu götürün. O, sizə nəyi qadağan edirsə, ondan çəkinin. {“Həşr” surəsi, 59/7}

قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّٰهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللّٰهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ

De: “Əgər siz Allahı sevirsinizsə, mənim ardımca gəlin ki, Allah da sizi sevsin və günahlarınızı bağışlasın. {Ali İmran” surəsi, 3/31}

لَقَدْ كَانَ لَكُمْ ف۪ي رَسُولِ اللّٰهِ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللّٰهَ وَالْيَوْمَ اْلآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا

Həqiqətən, Allahın Rəsulu Allaha, qiyamət gününə ümid bəsləyənlər (Allahdan, qiyamət günündən qorxanlar) və Allahı çox zikr edənlər üçün gözəl örnəkdir! {“Əhzab” surəsi, 33/21}

فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتّٰى يُحَكِّمُوكَ ف۪يمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا ف۪ي اَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْل۪يمًا

Amma, xeyr! (Ya Rəsulum!) Rəbbinə and olsun ki, onlar öz aralarında baş verən ixtilaflarda səni hakim təyin etməyincə və verdiyi hökmlərə görə özlərində bir sıxıntı duymadan sənə tam bir itaətlə boyun əyməyincə (həqiqi) iman gətirmiş olmazlar. {“Nisa” surəsi, 4/65}

فَاِنْ تَنَازَعْتُمْ ف۪ي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ اِلَى اللّٰهِ وَالرَّسُولِ اِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ اْلآخِرِ

Allaha və qiyamət gününə inanırsınızsa, haqqında ixtilaf etdiyiniz məsələni Allaha və Peyğəmbərə ərz edin!

{“Nisa” surəsi, 4/59}

مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ اَطَاعَ اللّٰهَ

Peyğəmbərə itaət edən kimsə, şübhəsiz ki, Allaha itaət etmiş olur. {“Nisa” surəsi, 4/80}

فَلْيَحْذَرِ الَّذ۪ينَ يُخَالِفُونَ عَنْ اَمْرِهِ اَنْ تُص۪يبَهُمْ فِتْنَةٌ اَوْ يُص۪يبَهُمْ عَذَابٌ اَل۪يمٌ

Peyğəmbərin əmrinə zidd hərəkət edənlər dünyada başlarına gə­ləcək bir bəladan, yaxud axirətdə düçar olacaqları şiddətli bir əzab­dan həzər etsinlər! {“Nur” surəsi, 24/63}

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِيِّ قَالَ: «دَعُون۪ي مَا تَرَكْتُكُمْ، إِنَّمَا أَهْلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ كَثْرَةُ سُؤَالِهِمْ وَاخْتِلَافُهُمْ عَلٰى أَنْبِيَائِهِمْ، فَإِذَا نَهَيْتُكُمْ عَنْ شَيْءٍ فَاجْتَنِبُوهُ، وَإِذَا أَمَرْتُكُمْ بِأَمْرٍ فَأْتُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ»

Əbu Hureyrə (r.a.) Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Bir məsələni sizə əmr edib qadağan etmədiyim müddətcə mənə sual verməyin. Çünki Allah keçmiş ümmətləri yersiz sual verdiklərinə və peyğəmbərlərinə qarşı çıxdıqlarına görə həlak etmişdir. Bir şeyi sizə qadağan etmişəmsə, mütləq ondan uzaq olun. Bir şeyi əmr etmişəmsə, nə qədər gücünüz çatır, onu yerinə yetirin”. [Buxari, İtisam 2; Müslim, Həcc 412]

 عَنِ الْعِرْبَاضِ بْنِ سَارِيَةَ قَالَ: وَعَظَنَا رَسُولُ اللّٰهِ مَوْعِظَةً بَل۪يغَةً وَجِلَتْ مِنْهَا الْقُلُوبُ وَذَرَفَتْ مِنْهَا الْعُيُونُ، فَقُلْنَا: يَا رَسُولَ اللّٰهِ كَأَنَّهَا مَوْعِظَةُ مُوَدِّعٍ فَأَوْصِنَا. قَالَ: «أُوص۪يكُمْ بِتَقْوَى اللّٰهِ، وَالسَّمْعِ وَالطَّاعَةِ وَإِنْ تَأَمَّرَ عَلَيْكُمْ عَبْدٌ حَبَشِيٌ. وَأَنَّهُ مَنْ يَعِشْ مِنْكُمْ فَسَيَرٰى اِخْتِلَافًا كَث۪يرًا فَعَلَيْكُمْ بِسُُنَّتيِ وَسُنَّةِ الْخُلَفَاءِ الرَّاشِد۪ينَ الْمَهْدِيّ۪ينَ عَضُّوا عَلَيْهَا بِالنَّوَاجِذِ، وَإِيَّاكُمْ وَمُحْدثَاتِ الْأُمُورِ فَإِنَّ كُلَّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ»

İrbaz ibn Səriyə (r.a.) rəvayət edir:

 “Allah Rəsulu (s.ə.s.) bizə elə təsirli nəsihət verdi ki, qəlbimiz titrədi, göz yaşlarımız selə döndü. Biz: “Ey Allahın Rəsulu, bu öyüd ayrılıq sözlərinə bənzəyir. Bizə nə tövsiyə edirsən?” – dedik. Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurdu: “Sizə təqva dairəsində hərəkət edərək Allahdan qorxmağı və rəhbəriniz zənci qul da olsa, dinləyib itaət etməyi tövsiyə edirəm. Kimin ömrü çatsa, gələcəkdə bir çox ixtilaflara şahid olacaq. Məhz o vaxt siz Mənim və Raşid xəlifələrin yolu ilə gedin və bu yolu azı dişlərinizlə tutmuş kimi bərk-bərk tutun. Bidətlərdən isə çəkinin. Şübhəsiz, hər bir bidət zəlalətdir (dinin əslindən sapmaqdır)”. [Əbu Davud, Sünnət 5; Tirmizi, Elm 16]

 عَنْ جَابِرٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ: «مَثَل۪ي وَمَثَلُكُمْ كَمَثَلِ رَجُلٍ أَوْقَدَ نَارًا فَجَعَلَ الْجَنَادِبُ وَالْفَرَاشُ يَقَعْنَ فِيهَا وَهُوَ يَذُبُّهُنَّ عَنْهَا وَأَنَا آخِذٌ بِحُجَزِكُمْ عَنِ النَّارِ، وَأَنْتُمْ تَفَلَّتُونَ مِنْ يَدَيَّ»

Hz. Cabir (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir: “Mən və siz ocaq qalayan bir adamla pərvanələrə bənzəyirik. Böcək və pərvanələr ocağa şığıyır, o isə bunları qovur. Mən də sizi oddan qorumaq üçün ətəyinizdən tuturam. Lakin siz əlimdən qaçırsınız”. [Müslim, Fədail 19]

 عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَامَ ف۪ينَا رَسُولُ اللّٰهِ بِمَوْعِظَةٍ فَقَالَ: «أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّكُمْ مَحْشُورُونَ إِلَى اللّٰهِ تَعَالٰى حُفَاةً عُرَاةً غُرْلاً {كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُع۪يدُهُ وَعْدًا علَيْنَا إِنَّا كُنَّا فَاعِل۪ينَ} أَلَا وَإِنَّ أَوَّلَ الْخَلَائِقِ يُكْسٰى يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِبْرَاه۪يمُ ، أَلَا وَإِنَّهُ سَيُجَاءُ بِرِجَالٍ مِنْ أُمَّتِي، فَيُؤْخَذُ بِهِمْ ذَاتَ الشِّماَلِ فَأَقُولُ: يَارَبِّ أَصْحَابِي، فَيُقَالُ: إِنَّكَ لَا تَدْر۪ي مَا أَحْدَثُوا بَعْدَكَ، فَأَقُولُ كَمَا قَالَ الْعَبْدُ الصَّالِحُ: {وَكُنْتُ عَلَيْهمْ شَه۪يدًا مَا دُمْتُ فِيهِمْ} إِلٰى قَوْلِهِ {…العَز۪يزُ الْحَك۪يمُ} فَيُقَالُ لِي: إِنَّهُمْ لَمْ يَزَالوُا مُرْتَدّ۪ينَ عَلٰى أَعْقَابِهِمْ مُنْذُ فَارَقْتَهُمْ»

İbn Abbas (r.a.) nəql edir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.) bizə nəsihət vermək üçün ayağa qalxdı və belə buyurdu:

–Ey insanlar! Siz yalın ayaq, çılpaq və sünnətsiz dirildiləcəksi­niz.“İlk dəfə (yoxdan) yaratdığımız kimi qaytarıb (dirildib) əvvəlki ha­lına salarıq” {“Ənbiya” surəsi, 21/104} (Əsas zərrələriniz, ruhunuz və vücudunuzla birlikdə yenidən diriləcək, həm cismən, həm də ru­hən həşr olunacaqsınız). Axirətdə libas geyindirilən ilk insan İb­rahim (ə.s.) olacaq. Yenə o gün ümmətimdən bəzi insanları gətirib sol tərəfə (Cəhənnəmə) aparacaqlar. Mən də: “Ya Rəbbi, bunlar mənim əshabımdır, mənim ümmətimdir!” – deyəcəyəm. Lakin mənə deyəcəklər: “Bilirsənmi, onlar səndən sonra nə işlər gördülər?” Bundan sonra əməlisaleh qul İsa (ə.s.) kimi deyəcəyəm: “Nə qədər ki onların yanında idim, şahid mən idim (onları belə əməllərdən çəkindirirdim). Sən məni (göyə qaldırıb dərgahına) qəbul etdikdən sonra onları görüb nəzarətdə saxlayan yalnız Özün oldun. Yalnız Sən hər şeyə şahidsən. Əgər onlara əzab versən, şübhəsiz ki, onlar Sənin qullarındır. Əgər onları bağışlasan, yenə şübhə yoxdur ki, Sən  yenilməz qüvvət, hikmət sahibisən!” (İstədiyin bəndəyə əzab verməyə, istədiyini bağışlamağa və hər hansı bir məsələni hakimanə həll etməyə qadir olan ancaq Sənsən!) {“Maidə” surəsi, 117-118} Sonra mənə belə deyəcəklər: “Bu, bir həqiqətdir ki, Sən onlardan ayrılandan bəri onlar dindən üz döndərdilər”. [Buxari, Ənbiya 8, Riqaq 45; Müslim, Cənnət 58]

 عَنْ عَابِسِ بْنِ رَب۪يعَةَ قَالَ: رَأَيْتُ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ  يُقَبِّلُ الْحَجَرَ يَعْنِي الْأَسْوَدَ وَيَقُولُ: إِنّ۪ي أَعْلَمُ أَنَّكَ حَجَرٌ مَا تَنْفَعُ وَلَا تَضُرُّ، وَلَوْلَا أَنّ۪ي رَأَيْتُ رَسُولَ اللّٰهِ ، يُقَبِّلُكَ مَا قَبَّلْتُكَ.

Tabiun nəslindən Əbis ibn Rəbiə demişdir:

 “Xəlifə Həzrəti Ömərin qara daşı öpdüyünü gördüm. O əsnada: “Mən bilirəm ki, sən (adi) bir daşsan; nə faydan var, nə də zərərin. Əgər Allah Rəsulunun (s.ə.s.) sənə toxunduğunu, səni öpdüyünü görməsəydim, səni əsla öpməzdim,”– deyirdi”. [Buxari, Həcc 50; Müslim, Həcc 251]