(Ya Rəsulum!) Gecənin bir vaxtı durub Quran oxu, təhəccüd namazı qıl. Beləcə Rəbbinin də səni Məqami-Mahmuda ucaltmasını uma bilərsən! {“İsra” surəsi, 17/79}

تَتَجَافٰى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ

Təhəccüd namazı qılmaq üçün yataqdan qalxarlar. {“Səcdə” surəsi, 32/16}

كَانُوا قَل۪يلاً مِنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ

Onlar gecələr az yatardılar {“Zariyat” surəsi, 51/17}

 عَنْ سَالِمِ بْنِ عَبْدِ اللّٰهِ بْنِ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ  عَنْ أَبِيهِ: أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  قَالَ: «نِعْمَ الرَّجُلُ عَبْدُ اللّٰهِ لَوْ كَانَ يُصَلّ۪ي مِنَ اللَّيْلِ» قَالَ سَالِمٌ: فَكَانَ عَبْدُ اللّٰهِ بَعْدَ ذٰلِكَ لَا يَنَامُ مِنَ اللَّيْلِ إِلَّا قَل۪يلاً.

Abdullah ibn Ömərin oğlu Salim (r.a.) belə nəql edir:

“Atam Abdullah Allah Rəsulunun (s.ə.s.) ona: “Abdullah nə gözəl insandır. Kaş təhəccüd namazını da qıla,” – buyurduğunu bizə danışdı. Belə ki, o gündən sonra atam gecələr (çoxlu namaz qılar), çox az yatardı”. [Buxari, Təhəccüd 2; Müslim, Fədailus-səhabə 139]

 عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ  قَالَ: ذُكِرَ عِنْدَ النَّبِيِّ  رَجُلٌ نَامَ لَيْلَةً حَتّٰى أَصْبَحَ، قَالَ: « ذَاكَ رَجُلٌ بَالَ الشَّيْطَانُ ف۪ي أُذُنَيْهِ أَوْ قَالَ: ف۪ي أُذُنِهِ»

İbn Məsud (r.a.) nəql edir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.) hüzurunda bütün gecəni yata-yata keçirən bir adamdan bəhs edilərkən belə buyurdu: “Elədirsə, o adamın qulağını – və ya qulaqlarını – şeytan murdarlamışdır”. [Buxari, Təhəc­cüd 13; Müslim, Salatul-Müsafirin 205]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  قَالَ: «يَعْقِدُ الشَّيْطَانُ عَلٰى قَافِيَةِ رَأْسِ أَحَدِكُمْ إِذَا هُوَ نَامَ ثَلَاثَ عُقَدٍ يَضْرِبُ عَلٰى كُلِّ عُقْدَةٍ: عَلَيْكَ لَيْلٌ طَو۪يلٌ فَارْقُدْ فَإِنِ اسْتَيْقَظَ فَذَكَرَ اللّٰهَ تَعَالٰى اِنْحَلَّتْ عُقْدَةٌ فَإِنْ تَوَضَّأَ اِنْحَلَّتْ عُقْدَةٌ فَإِنْ صَلَّى اِنْحَلَّتْ عُقَدُهُ كُلُّهَا فَأَصْبَحَ نَش۪يطًا طَيِّبَ النَّفْسِ وَإِلَّا أَصْبَحَ خَب۪يثَ النَّفْسِ كَسْلَانَ»

Əbu Hureyrənin (r.a.) nəql etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Siz gecə yatarkən şeytan boynunuzun ardına üç düyün vurur. Hər düyünü vurduqca: “Qabaqda uzun gecə var, yat, yuxula, kefinə bax!” – deyir. Buna baxmayaraq, siz oyanıb (bismillah, təsbeh, təhlil və s. deyərək) Allahın adını ansanız, düyünlərin biri açılar. Dəstəmaz alanda bir düyün də açılar. Üstəlik namaz qılsanız, şeytanın bütün düyünləri açılar və beləliklə, şeytana qalib gəlmiş bir təhəccüd qəhrəmanı olaraq gümrah və xoş əhvali-ruhiyyə ilə sabaha çıxarsınız. Əks təqdirdə isə, əzgin və tənbəl əhvali-ruhiyyə ilə oyanarsınız.” [Buxari, Təhəccüd 12; Müslim, Salatul-Müsafirin 207]

 عَنِ ابْنِ عُمَرَ   أَنَّ النَّبِيَّ  قَالَ: «صَلَاةُ اللَّيْلِ مَثْنَى مَثْنَى فَإِذَا خِفْتَ الصُّبْحَ فَأَوْتِرْ بِوَاحِدَةٍ»

İbn Ömər (r.anhumə) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu rəvayət edir:

“Gecənin nafilə namazları iki rükət-iki rükət qılınır. Sübh namazının girməsindən narahat olsan,  son iki rükətə bir rükət də əlavə edib vitri qıl”. [Buxari, Təhəccüd 10; Müslim, Salatul-Müsafirin 146]

 عَنْ أَنَسٍ  قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللّٰهِ  يُفْطِرُ مِنَ الشَّهْرِ حَتّٰى نَظُنَّ أَنْ لَا يَصُومُ مِنْهُ وَيَصُومُ حَتّٰى نَظُنَّ أَنْ لَا يُفْطِرُ مِنْهُ شَيْئًا وَكَانَ لَا تَشَاءُ أَنْ تَرَاهُ مِنَ اللَّيْلِ مُصَلِّيًا إِلَّا رَأَيْتَهُ وَلَا نَائِمًا إِلَّا رَأَيْتَهُ.

Hz. Ənəs (r.a.) nəql edir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.) bəzən günlərlə oruc tutmazdı, biz də düşü­nərdik ki, o ay oruc tutmayacaq. Bəzən də o qədər oruc tutardı ki, biz də Onun ayı başdan-ayağa oruclu keçirəcəyini fikirləşərdik. Onu gecə namaz qılarkən görməyəcəyini düşünürsən, amma bir də baxırsan ki, namazdadır. Yenə onun yatıb istirahət etmədiyini zənn edirsən, amma yatdığını görürsən”. [Buxari, Təhəccüd 11]

 عَنْ عَائِشَةَ  أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  كَانَ يُصَلّ۪ي إِحْدٰى عَشْرَةَ رَكْعَةً تَعْنيِ فِي اللَّيْلِ يَسْجُدُ السَّجْدَةَ مِنْ ذٰلِكَ قَدْرَ مَا يَقْرَأُ أَحَدُكُمْ خَمْس۪ينَ آيَةً قَبْلَ أَنْ يَرْفَعَ رَأْسَهُ، وَيَرْكَعُ رَكْعَتَيْنِ قَبْلَ صَلَاةِ الْفَجْرِ ثُمَّ يَضْطَجِعُ عَلٰى شِقِّهِ الْأَيْمَنِ حَتّٰى يَأْتِيَهُ الْمُنَاد۪ي لِلصَّلَاةِ.

Həzrəti Aişə (r.anhə) nəql edir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.)  gecələr on bir rükət namaz qılardı. Bəzi rükətlərdə əlli ayə oxunacaq qədər səcdəsini uzadar, başını yerdən qaldırmazdı. Sübh namazının fərzindən əvvəl də iki rükət sünnət namazı qılar, müəzzin gəlib namaza çağırana qədər sağ tərəfi üstə uzanıb istirahət edərdi”. [Buxari, Vitr 1, Təhəccüd 3]

 عَنْ عَائِشَةَ  مَا كَانَ رَسُولُ اللّٰهِ  يَز۪يدُ ف۪ي رَمَضَانَ وَلَا ف۪ي غَيْرِهِ عَلٰى إِحْدٰى عَشْرَةَ رَكْعَةً، يُصَلّ۪ي أَرْبَعًا فَلَا تَسْأَلْ عَنْ حُسْنِهِنَّ وَطُولِهِنَّ، ثُمَّ يُصَلّ۪ي أَرْبَعًا فَلَا تَسْأَلْ عَنْ حُسْنِهِنَّ وَطُولِهِنَّ، ثُمَّ يُصَلّ۪ي ثَلَاثًا. فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللّٰهِ أَتَنَامُ قَبْلَ أَنْ تُوتِرَ؟ فَقَالَ: «يَا عَائِشَةُ إِنَّ عَيْنَيَّ تَنَامَانِ وَلَا يَنَامُ قَلْبِي»

Həzrəti Aişə (r.anhə) demişdir:

“Allah Rəsulu (s.ə.s.) nə ramazanda, nə də digər vaxtlarda on bir rükətdən artıq yatsı namazı qılmazdı. Əvvəlcə dörd rükət qılardı ki, onun gözəlliyini və uzunluğunu nə sən soruş, nə mən deyim. Sonra yenə dörd rükət namaz qılardı ki, onların da gözəlliyini və uzunluğunu heç soruşma. Bunlardan sonra üç rükət vitr qılardı. (Bir dəfə) Mən: “Ey Allahın Rəsulu! Heç vitri qılmadan yatırsan?” – deyə soruşdum. Buyurdu: “Ey Aişə! Mənim gözlərim yatar, amma qəlbim yatmaz”. [Buxari, Təhəccüd 16, Təravih 1; Müslim, Salatul-Müsafirin 125]

 عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ  قَالَ: صَلَّيْتُ مَعَ النَّبِيِّ  لَيْلَةً، فَلَمْ يَزَلْ قَائِمًا حَتّٰى هَمَمْتُ بِأَمْرٍ سَوْءٍ. ق۪يلَ: مَا هَمَمْتَ؟ قَالَ: هَمَمْتُ أَنْ أَجْلِسَ وَأَدَعَهُ.

İbn Məsud (r.a.) nəql edir: “Bir gecə Peyğəmbərimizlə (s.ə.s.) birlikdə namaz qılmağa başladım. Qiyamda (namazda ayaq üstə) o qədər dayandı ki, az qala pis bir şey edəcəkdim”. Ondan: “Nə etməyi düşünürdün?” – deyə soruşanlara bu cavabı verdi: “Yerə oturub Onu namazda tək qoymağı düşünmüşdüm” . [Buxari, Təhəccüd 9; Müslim, Salatul-Müsafirin 204]

 عَنْ حُذَيْفَةَ  قَالَ: صَلَّيْتُ مَعَ النَّبِيِّ  ذاَتَ لَيْلَةٍ فَافْتَتَحَ الْبَقَرَةَ فَقُلْتُ يَرْكَعُ عِنْدَ الْمِئَةِ، ثُمَّ مَضٰى فَقُلْتُ يُصَلّ۪ي بِهَا ف۪ي رَكْعَةٍ فَمَضٰى فَقُلْتُ يَرْكَعُ بِهَا، ثُمَّ افْتَتَحَ النِّسَاءَ فَقَرَأَهَا، ثُمَّ افْتَتَحَ آلَ عِمْرَانَ فَقَرَأَهَا يَقْرَأُ مُتَرَسِّلاً، إِذَا مَرَّ بِآيَةٍ فِيهَا تَسْب۪يحٌ سَبَّحَ وَإِذَا مَرَّ بِسُؤَالٍ سَأَلَ وَإِذَا مَرَّ بِتَعَوُّذٍ تَعَوَّذَ، ثُمَّ رَكَعَ فَجَعَلَ يَقُولُ: سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظ۪يمِ فَكَانَ رُكُوعُهُ نَحْوًا مِنْ قِيَامِهِ، ثُمَّ قَالَ: سَمِعَ اللّٰهُ لِمَنْ حَمِدَهُ رَبَّنَا لَكَ الْحَمْدُ، ثُمَّ قَامَ طَو۪يلاً قَر۪يبًا مِمَّا رَكَعَ ثُمَّ سَجَدَ فَقَالَ: سُبْحَانَ رَبِّيَ الْأَعْلٰى فَكَانَ سُجُودُهُ قَر۪يبًا مِنْ قِيَامِهِ.

Hz. Huzeyfə (r.a.) nəql edir:

“Bir gecə Peyğəmbərimizlə (s.ə.s.) birlikdə namaz qılırdıq. “Bəqərə” surəsini oxumağa başladı. Öz-özümə: “Hər halda yüz ayə oxuyub rüku edər,” – deyə düşündüm. Lakin yüz ayəyə çatanda rüku etməyib qiraətə davam elədi. Bu dəfə mən: “Hər halda bu surəni iki rükətə bölüb oxuyacaq,” – deyə fikirləşdim, amma qiraətə davam elədi. Artıq: “Hər halda bu surəni oxuyub rüku edər,” – dedim, amma etmədi. Arxasınca “Nisa” surəsini başda-ayağa oxudu. Sonra “Ali-İmran” surəsinə başladı, onu  da oxudu. Ağır-ağır tərtil üzrə oxuyur, təsbeh ifadəsi keçən ayəyə çatanda Allahı təsbeh edir, arzu və istək ifadəsi olan ayəni oxuyanda da Allaha niyaz edir, sığınmaqla bağlı br ayəyə çatanda da Allaha sığınırdı. Bu uzun qiyam və qiraətdən sonra nəhayət rükuya getdi. “Subhanə rabbiyəl-azim (Uca Rəbbimi hər cür nöqsan sifətlərdən tənzih və təqdis edirəm),” – deyə təsbeh etməyə başladı. Rükusu da qiyamı qədər uzun oldu. Sonra: “Səmiallahu limən hamidəh, rabbəna ləkəl həmd (Allah Ona şükür edəni eşidir. Bütün həmdlər əzəldən əbədə qədər yalnız Sənə məxsusdur, ey Rəbbimiz!),” – dedi və rükuda qaldığı müddətə yaxın ayaq üstə durdu. Sonra səcdəyə vardı və “Subhanə rəbbiyəl-alə (Mən Uca Rəbbimi Ona hər cür nöqsan sifətdən tənzih və təqdis edirəm),” – deyə təsbeh etdi. Səcdəsi də haradasa ayaq üstə durduğu qədər uzun çəkdi”. [Müslim, Salatul-Müsafirin 203]

 عَنْ جَابرٍ  قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اللّٰهِ : أَيُّ الصَّلَاةِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: «طُولُ الْقُنُوتِ»

Hz. Cabir (r.a.) demişdir: “Peyğəmbərimizdən (s.ə.s.) “Hansı namaz daha fəzilətlidir?” deyə soruşdular: “Qiyamı uzun olan namaz,” – buyurdu”. [Müslim, Salatul-Müsafirin 165]

 عَنْ عَبْدِ اللّٰهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ   أَنَّ رَسُولَ اللّٰهِ  قَالَ: «أَحَبُّ الصَّلَاةِ إِلَى اللّٰهِ صَلَاةُ دَاوُدَ، وَأَحبُّ الصِّيَامِ إِلَى اللّٰهِ صِيَامُ دَاوُدَ، كَانَ يَنَامُ نِصْفَ اللَّيْلِ وَيَقُومُ ثُلُثَهُ وَيَنَامُ سُدُسَهُ وَيَصُومُ يَوْمًا وَيُفْطِرُ يَوْمًا»

Abdullah ibn Amr ibn əl-As (r.a.) Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql etmişdir:“Allaha ən xoş gələn namaz və oruc Həzrəti Davudun namaz və orucudur. Davud (ə.s.) gecənin ilk yarısında istirahət edər, üçdə birini namazla keçirər və altıda birini də yatardı. Həm də bir gün oruc tutar, bir gün tutmazdı”. [Buxari, Təhəccüd 7; Müslim, Siyam 189]

 عَنْ جَابِرٍ رَضِيَ اللّٰه عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ  يَقُولُ: «إِنَّ فِي اللَّيْلِ لَسَاعَةً لَا يُوَافِقُهَا رَجُلٌ مُسْلِمٌ يَسْأَلُ اللّٰهَ تَعَالٰى خَيْرًا مِنْ أَمْرِ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ إِلَّا أَعْطَاهُ إِيَّاهُ وَذٰلِكَ كُلَّ لَيْلَةٍ»

Hz. Cabir (r.a.) nəql edir:

“Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu eşitdim: “Gecələrdə elə bir gizli vaxt var ki, bir müsəlman o ana rast gəlib Allahdan dün­ya və axirətə dair xeyirli bir şey diləsə, Uca Allah onun ar­zusunu mütləq yerinə yetirər. Bu lütf hər gecəyə aiddir”. [Müslim, Sa­latul-Müsafirin 166]

 عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ  قَالَ:قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ :«مَنْ نَامَ عَنْ حِزْبِهِ أَوْ عَنْ شَيْءٍ مِنْهُ فَقَرَأَهُ ف۪يمَا بَيْنَ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَصَلَاةِ الْظُّهْرِ كُتِبَ لَهُ كَأَنَّمَا قَرَأَهُ مِنَ اللَّيْلِ»

Həzrəti Ömər (r.a.)  Allah Rəsulunun (s.ə.s.) belə buyurduğunu nəql  etmişdir:

“Kim yatıb-qaldığına görə hər gecə müntəzəm yerinə yetirdiyi hizbinin hamısını (namaz, zikr və təsbeh kimi ibadətləri), yaxud bir qismini edə bilməyib, sübh namazı ilə günorta namazı arasında edərsə, gecə edilmiş kimi savab qazanar”. [Müslim, Salatul-Müsafirin 142]

 عَنْ أَب۪ي هُرَيْرَةَ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ : «رَحِمَ اللّٰهُ رَجُلاً قَامَ مِنَ اللَّيْلِ فَصَلّٰى وَأَيْقَظَ امْرَأَتَهُ، فَإِنْ أَبَتْ نَضَحَ ف۪ي وَجْهِهَا الْمَاءَ، رَحِمَ اللّٰهُ امْرَأَةً قَامَتْ مِنَ اللَّيْلِ فَصَلَّتْ وَأَيْقَظَتْ زَوْجَهَا فَإِنْ أَبَي نَضَحَتْ ف۪ي وَجْهِهِ الْمَاءَ»

Əbu Hureyrənin (r.a.) nəql etdiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) buyurmuşdur:

“Allah gecə qalxıb namaz qılan, zövcəsini yuxudan oyadan, qalxmazsa, üzünə su səpib qaldırmağa çalışan kişiyə mərhəmət etsin. Yenə gecə qalxıb namaz qılan, ərini də oyadan, qalxmazsa, üzünə su səpib oyatmağa çalışan qadına da Allah mərhəmət etsin (mərhəməti ilə müamilə etsin)”. [Əbu Davud, Tatavvu 18]

 عَنْ عَائِشَةَ  أَنَّ النَّبِيَّ  قَالَ: «إِذَا نَعَسَ أَحَدُكُمْ فِي الصَّلَاةِ فَلْيَرْقُدْ حَتّٰى يَذْهَبَ عَنْهُ النَّوْمُ، فَإِنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا صَلّٰى وَهُوَ نَاعِسٌ لَعَلَّهُ يَذْهَبُ يَسْتَغْفِرُ فَيَسُبَّ نَفْسَهُ»

Həzrəti Aişənin (r.anhə) rəvayətinə görə, Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:

“Namaz qılarkən mürgüləsəniz, yuxu keçənə qədər istirahət edin. Çünki yuxulu-yuxulu namaz qılanda istiğfar yerinə öz əleyhinizə başqa sözlər deyə bilərsiniz”. [Buxari, Vudu 53; Müslim, Salatul-Müsafirin 222]